Olej – źródło informacji i oszczędności
Wielu znawców problemów związanych z prawidłową eksploatacją maszyn, porównuje olej w maszynie zarówno ten silnikowy jak i hydrauliczny do krwi, która podtrzymuje wszystkie procesy życiowe w organizmie. Olej błędnie traktowany jest przez niektórych użytkowników tylko jako środek smarny. Spełnia on również wiele innych funkcji, takich jak: chłodzenie, ochrona przed korozją, utrzymywanie w czystości przestrzeni międzyelementowych, etc. Jednocześnie jest potężnym nośnikiem informacji o stanie maszyny, jej zużyciu oraz zawiera w sobie dane o wszystkich nieprawidłowościach niewłaściwym funkcjonowaniu łożysk, przekładni, filtrów, rozdzielaczy, siłowników itd.
Olej jest najsłabszym „ogniwem” maszyny, najbardziej narażonym na uszkodzenia i najczęściej wymienianym. O trwałości i wytrzymałości (niezawodności) maszyny w około 55 – 80% (badania przeprowadzone przez Departament Handlu i Przemysłu Zjednoczonego Królestwa – Anglii) decyduje właśnie olej. Koszty mechanizacji, utrzymania maszyny w bardzo dużym stopniu rzutują na wynik finansowy prowadzonej działalności niezależnie czy prowadzimy indywidualne gospodarstwo rolne czy firmę wytwarzającą inne dobra materialne.
Nasuwa się w tym momencie proste pytanie? Jak dbać o maszynę, aby była niezawodna oraz możliwie tania w eksploatacji?
Dużą niezawodność maszyny może gwarantować jedynie olej niezawierający podstawowego czynnika obniżającego jego wartość użytkową, czyli zanieczyszczenia. Ciecze hydrauliczne czy smarne są filtrowane przez tak zwane filtry pełnego przepływu, które mają ograniczone wartości retencyjne (zatrzymujące, czyszczące). Wartość ta nie może być zbyt niska, ponieważ musi się odbywać przez filtr nieprzerwanie. Filtry pełnego przepływu mają wartości retencyjne pomiędzy 20 a 40 mikronów (1 mikron = 1/1000 mm). W praktyce filtry te nie oczyszczają olejów z cząstek mniejszych niż 25 mikronów.
Uwzględniając powyższe fakty, w celu skutecznego przeciwdziałania awariom i usterkom konieczne jest stosowanie dwóch rodzajów filtracji. Filtracja, o której była mowa wyżej (pełnego przepływu) zatrzymuje większe cząsteczki, natomiast zadaniem dodatkowego filtrowania dokładnego jest zatrzymanie drobnych cząstek (np. od 2 mikronów), które są główną przyczyną stopniowego spadku sprawności i awarii układu hydraulicznego czy smarnego. Zanieczyszczenia znajdujące się w oleju będącego pod ciśnieniem rzędu 200 atmosfer oddziaływują na powierzchnię jak przysłowiowy papier ścierny. Oznacza to, że drobne zanieczyszczenia uniemożliwiają uzyskanie przez silnik lub układ hydrauliczny osiągów, dla jakich został opracowany.
Podstawową zasadą wczesnego wykrywania nadmiernego zużycia elementów, uszkodzeń podzespołów, nieszczelności itd., czyli przyczyn późniejszych awarii jest analiza pracującego w obiegu oleju. Na jej podstawie można odpowiednio wcześnie zdiagnozować przyczynę i wyeliminować często dużo mniejszym kosztem.
Istnieje możliwość zastosowania drugiego, dodatkowego systemu oczyszczania oleju zatrzymującego zanieczyszczenia o wielkości rzędu 2 mikronów, czyli znacznie redukuje negatywne oddziaływanie zanieczyszczeń na maszynę. Takie systemy pozwalają na przedłużenie czasu pracy oleju w układzie nawet do 2500 motogodzin (zalecane dla ciągników starszych np. C 360 pracującego na Superol-u 150 motogodzin, dla innych olejów zalecenia mówią o innych wielkościach, ale nie istotnie większych). Każdy może sobie obliczyć, jakiego rzędu oszczędności można osiągnąć. Zainstalowanie takiej instalacji wiąże się z dodatkowymi wydatkami, ale maszyny, które pracują wiele godzin rocznie i niezawodnie na pewno zaoszczędzą mając zainstalowane takie systemy filtracji.
Stanisław Rakowski
K-PODR w Minikowie
