Komisja Europejska akceptując Program Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Polski na lata 2014–2020 potwierdziła potrzebę promocji innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku minęło 14 lat, obecnie przed krajami Wspólnoty stoją nowe wyzwania determinujące dalszy rozwój i inwestycje w innowacje. W Polsce brakowało sieci powiązań między strukturami doradczymi mogącymi w sposób bezpośredni promować postęp i kreatywność wśród rolników, przedsiębiorców, naukowców, doradców oraz innych organizacji z branży rolno-spożywczej. W tym celu Rząd RP powołał do życia Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR), działającą w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW).
Głównym założeniem Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich jest wspieranie innowacji w rolnictwie, produkcji żywności, leśnictwie i na obszarach wiejskich poprzez łączenie rolników, przedsiębiorców, przedstawicieli jednostek doradztwa rolniczego, instytucji badawczych i uczelni wyższych. Sieć zapewnia wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy nauką a praktyką, promując wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w sektorze rolno-spożywczym oraz na obszarach wiejskich, dając szansę na szybszy rozwój i wzrost konkurencyjności polskiej wsi.
Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich ma charakter otwarty, a jej partnerami mogą zostać m.in.: rolnicy, grupy rolników, przedsiębiorcy sektora rolno-spożywczego, instytuty naukowe, uczelnie wyższe, ośrodki i firmy doradcze, instytucje z otoczenia biznesu, inne podmioty zaangażowane w rozwój rolnictwa oraz obszarów wiejskich.
Wszystkie wyżej wymienione podmioty mogą stać się partnerami Sieci i wspólnie czerpać korzyści wynikające z partnerstwa.
Zadania SIR na poziomie regionalnym wykonują wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego. Na poziomie krajowym koordynację wykonywania zadań Sieci zapewnia Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie.
W każdym z 16 województw w ramach WODR działa koordynator ds. SIR odpowiedzialny za administrowanie zadaniami Sieci oraz broker innowacji odpowiedzialny za bezpośredni kontakt z podmiotami zaangażowanymi w rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich. Broker innowacji oprócz działań informacyjnych i upowszechnieniowych na temat współpracy i partnerstwa w SIR jest odpowiedzialny za doradztwo i pomoc w tworzeniu, funkcjonowaniu, organizacji grup operacyjnych na rzecz innowacji oraz wsparcie w prawidłowym opracowaniu projektów przez grupy operacyjne.
Podstawą prawną funkcjonowania tych grup jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 23 grudnia 2016 roku w sprawie warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Współpraca” objętego PROW 2014–2020.
Beneficjentami tego działania są grupy operacyjne działające na rzecz innowacji utworzone przez co najmniej dwa różne podmioty spośród kategorii:
– rolnicy,
– właściciele lasów,
– jednostki naukowe oraz uczelnie,
– przedsiębiorcy,
– podmioty świadczące usługi doradcze, działające na rzecz sektora rolnego i spożywczego.
Do tej pory w Polsce nie było doświadczeń związanych z tworzeniem grup operacyjnych na rzecz innowacji, stawia to nowe wyzwania przed doradztwem rolniczym. Od brokerów innowacji działających w ramach WODR odpowiedzialnych za tworzenie grup wymagana jest specjalistyczna praca doradcza nie tylko z gospodarstwami rolnymi, ale również ze środowiskiem naukowym oraz przedsiębiorcami. Polska wieś, aby się rozwijać i pozostać konkurencyjną na europejskim i światowym rynku potrzebuje innowacyjnych rozwiązań, a jest to możliwe jedynie poprzez odpowiedzialną współpracę między wszystkimi podmiotami działającymi na rzecz sektora rolnego.
Obecnie możemy zaprezentować pierwsze widoczne efekty wdrażania tych instrumentów, ponieważ Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie jako jedyny WODR w Polsce współtworzy 4 grupy operacyjne w formie konsorcjów. W ramach I pilotażowego naboru wniosków Działania „Współpraca” wspólnie z 28 partnerami złożyliśmy 4 wnioski o przyznanie pomocy. W marcu Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ogłosi listę rankingową wniosków, które otrzymają dofinansowanie w ramach pilotażu. Działanie „Współpraca” cieszy się ogromnym zainteresowaniem w branży rolniczej, złożono 90 wniosków, z których najlepsze będą miały możliwość dofinansowania z ARiMR.
Opisane poniżej wnioski złożone z udziałem KPODR Minikowo dotyczą innowacji, z których rolnicy będą mogli korzystać w praktyce, poprawić dochodowość gospodarstw, a także rozwiązać ważne problemy agronomiczne.
1. Soja w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim – innowacyjne rozwiązania w uprawie i skarmianiu dla gospodarstw rolnych.
Założeniem operacji jest uczynienie soi jedną ze strategicznych roślin uprawianych w województwie kujawsko-pomorskim i wielkopolskim w efekcie prowadząc do częściowego zmniejszenia importu śruty sojowej GMO kosztem produkcji krajowej.
Głównym celem operacji jest zwiększenie przychodów w gospodarstwach rolnych poprzez zaprezentowanie rolnikowi kompleksowej metodologii uprawy i nawożenia wyselekcjonowanej w toku badań polowych odmiany soi charakteryzującej się najwyższym plonowaniem oraz dostosowanie jej do skarmiania poprzez ekstruzję.
Jednym z wyników operacji będzie porównanie różnic w zyskach między stosowaniem importowanej śruty GMO i soi pochodzącej z polskich upraw.
Partnerzy utworzonego konsorcjum:
– Lechpol Szubin Sp. z o.o. – lider operacji,
– Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy,
– Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie,
– 5 gospodarstw rolnych z województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego.
Fot. Spotkanie w sprawie utworzenia grupy operacyjnej w Dziekanacie Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy
2. Poprawa jakości owoców poprzez zastosowanie innowacyjnych osłon stałych.
Działanie grupy operacyjnej ma na celu zastosowanie innowacyjnych osłon na terenie sadów z województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego, które umożliwiłyby ograniczenie wpływu niekorzystnych warunków meteorologicznych na jakość czereśni, ochronę owoców przed ptakami oraz będącym coraz większym zagrożeniem muszkami plamoskrzydłymi (Drosophila suzukii). Efektem prowadzonych testów będzie zaprezentowanie sadownikom nowoczesnych metod zwalczania szkodników oraz zabezpieczania sadu przed intensywnymi opadami czy gradobiciem, prowadząc do podniesienia jakości otrzymywanych owoców.
Partnerzy utworzonego konsorcjum:
– Instytut Ogrodnictwa Skierniewice – lider operacji,
– KPODR w Minikowie,
– 5 gospodarstw sadowniczych z województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego.
3. Innowacyjny system monitoringu i prognozowania suszy oraz operacyjnego planowania nawodnień w gospodarstwach rolnych na Kujawach.
Działanie grupy operacyjnej ma na celu opracowanie i testowanie systemu monitoringu warunków wodnych oraz systemu sterowania nawadnianiem w gospodarstwach rolnych województwa kujawsko-pomorskiego. Realizacja operacji przez grupę operacyjną umożliwi rolnikom porównanie i zweryfikowanie wydajności stosowanych systemów nawodnieniowych, zapoznanie się z metodyką racjonalnej gospodarki wodnej na terenach rolniczych oraz jak przeciwdziałać skutkom suszy.
Partnerzy utworzonego konsorcjum:
– Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Bydgoszczy – lider operacji,
– UTP w Bydgoszczy,
– Przedsiębiorstwo Geofabryka Sp. z o.o. Toruń,
– KPODR w Minikowie,
– 4 gospodarstwa zajmujące się nawadnianiem z województwa kujawsko-pomorskiego.
4. Innowacje w uprawie, przetwórstwie i wprowadzaniu na rynek pierwotnych form pszenic okrągło ziarnowej i perskiej o podwyższonej wartości odżywczej.
Celem operacji jest opracowanie nowej technologii uprawy, przetwórstwa i dystrybucji pierwotnych form pszenic charakteryzujących się podwyższoną wartością odżywczą.
Przeprowadzone zostaną w warunkach ekologicznych i konwencjonalnych badania polowe oraz testy pierwotnych form pszenic, weryfikacja zastosowanych technologii uprawy, opracowanie technologii obróbki badanej pszenicy oraz przeprowadzenie i porównanie badań nad zawartością aminokwasów, glutenu i białka w pszenicy uprawianej ekologicznie i konwencjonalnie. Efektem końcowym będzie uzyskanie produktu piekarniczego i cukierniczego o określonych wartościach odżywczych.
Partnerzy utworzonego konsorcjum:
– UTP w Bydgoszczy – lider operacji,
– Wytwórnia Makaronu BIO Aleksandra Babalska,
– Spółdzielnia Produkcji Spożywczej „TOSTA”,
– Kujawsko-Pomorski Urząd Marszałkowski,
– KPODR w Minikowie,
– 5 gospodarstw ekologicznych z województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego.
Aktualnie trwają prace przygotowujące do II naboru Działania „Współpraca”, który będzie otwarty we wrześniu 2018 roku. KPODR Minikowo organizuje grupy do nowych inicjatyw dotyczących m.in. regionalnej wieprzowiny opartej na tuczu tradycyjnym, wykorzystania rzodkwi oleistej, uprawie paulowni, a także odpornej na zarazę nowej odmiany ziemniaka współpracując w tym zakresie z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Uniwersytetem Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy oraz Hodowlą Ziemniaka Zamarte.
Zachęcamy rolników, przedsiębiorców i naukowców zainteresowanych udziałem w programie, posiadających własne pomysły do wdrożenia lub potrzebujących doradztwa w zakresie innowacji do kontaktu z przedstawicielem Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, autorem artykułu, tel. 693 021 602, e-mail: aleksander.bomberski@kpodr.pl.
Aleksander Bomberski
Broker innowacji SIR
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
Fot. R. Rolbiecki
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”
Projekt realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
