Konferencja – Trendy i perspektywy dla rolnictwa ekologicznego

O tym jakie są aktualne trendy i perspektywy dla rolnictwa ekologicznego dowiedzieliśmy się podczas konferencji pn. „Innowacyjne rozwiązania w rolnictwie ekologicznym”. Celem konferencji ekologicznej zorganizowanej 3 grudnia br. przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, było podniesienie wiedzy i świadomości o żywności ekologicznej. Wśród problematyki pojawiły się odpowiedzi na pytania stawiane przez wielu konsumentów, rolników i przetwórców ekologicznych m.in. czy żywność ekologiczna może mieć wpływ na zdrowie człowieka i dlaczego?, jaki będzie wpływ nowego rozporządzenia na produkcję ekologiczną w Polsce? i co będą gwarantować nowe przepisy? oraz jakie są aktualne trendy i preferencje konsumentów na rynku żywności ekologicznej?

Coraz częściej poszukujemy produktów ekologicznych, czyli takich, które na etapie całego procesu produkcji „Od pola do stołu”, poddane są kontroli, pozwalając na ich certyfikację. Certyfikat dla produktu jest przepustką na rynek żywności ekologicznej, jest informacją dla konsumenta, że to produkt najwyższej jakości.

W ramach wykładu pn. „Jakość żywności ekologicznej i jej wpływ na zdrowie”, który przedstawiła Pani prof. dr hab. Ewa Rembiałkowska z SGGW w Warszawie, omówione zostały liczne badania prowadzone w zakresie jakości żywności ekologicznej.

Istnieje wiele czynników, które gwarantują wysoką jakość produktów ekologicznych, są to m.in. brak sztucznych nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin, produkcja zwierzęca bez użycia GMO (Organizmów Genetycznie Modyfikowanych), przetwórstwo tylko przy użyciu naturalnych dodatków do żywności zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. Wiele można by wymieniać, jednak wszystko zmierza do jednego punktu, jest to produkcja bezpiecznej żywności, z jednoczesną ochroną i poszanowaniem różnorodności biologicznej środowiska naturalnego.

Należy pamiętać, że produkt ekologiczny nie jest żywnością specjalnego przeznaczenia, czy też żywnością dietetyczną. Nic bardziej mylnego.

Otóż, produkt ekologiczny, to, co najmniej 95% masy jego składników pochodzenia rolniczego, stanowią go składniki ekologiczne (pod uwagę nie bierze się dodatków w postaci wody i soli kuchennej), a jego produkcja jest oddzielona w czasie od żywności nieekologicznej.

O jakości produktów ekologicznych świadczą między innymi polifenole, które w surowcach ekologicznych wykazują wyższe zawartości. Jest to istotny fakt, ponieważ właśnie polifenole chronią w organizmie człowieka układ krążenia, układ nerwowy, mają właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, anty-bakteryjne, czy też przeciwutleniające.

Z badań wynika, że produkty ekologiczne wykazują niższe stężenie kadmu niż żywność konwencjonalna. Kadm, wywołuje problemy zdrowotne człowieka, a wśród nich np. uszkodzenia szkieletu, nerek, nowotwory czy w końcu zakłócenia układu oddechowego i układu krążenia.

Ważne dla zdrowia człowieka są również spożywane w produktach związki azotowe, które przy okazji wielu badań, na ich zawartość w produktach ekologicznych jest ich istotnie mniej niż w konwencjonalnych np. stężenie azotu całkowitego o 10 %, azotanów o 30%, azotynów o 87%. Każdy konsument powinien się dowiedzieć, że nadmiar azotanów jest szkodliwy dla zdrowia ludzkiego. Azotyny mogą powodować niedotlenienie poprzez konkurowanie z tlenem o wiązanie z hemoglobiną we krwi tzw. Methemoglobinemia.

Na korzyść żywności ekologicznej przemawiają badania w zakresie pozostałości pestycydów. Okazuje się, że w żywności konwencjonalnej w roku 2014 stwierdzono cztery razy więcej, a w 2018 siedem razy więcej pozostałości chemicznych pestycydów, niż w żywności ekologicznej. Istotnie niebezpieczne jest powszechne profilaktyczne stosowanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej, działanie takie jest czynnikiem pogarszającym zdrowie człowieka. Fakt ten jest niedopuszczalny w ekologicznej hodowli zwierząt. Wiele składników pokarmowych zawartych w żywności ekologicznej jak składniki mineralne, witaminy jest wyższa w żywności ekologicznej, niż w konwencjonalnej.

Patrząc na dodatki stosowane w żywności konwencjonalnej a jest ich 623, gdzie do produkcji żywności ekologicznej jest ich zaledwie 52 i są to naturalne dodatki do ekożywności, zdecydowanie każdy konsument, chciałby wybrać mniejsze zło. Jednak sporadyczne wybieranie produktów ekologicznych, nie gwarantuje ograniczenia wystąpienia chorób u człowieka. Tylko regularna konsumpcja żywności ekologicznej może ograniczyć występowanie chorób alergicznych u dzieci, stanu przedrzucawkowego u kobiet ciężarnych, spodziectwa u noworodków męskich, nowotworów, nadwagi i otyłości. Wiele czynników, dowodzi, że produkty ekologiczne są bezpieczną żywnością o wysokiej jakości, jednak jak to się przekłada na rolnictwo, konsumentów i rynek żywności ekologicznej?

Trendy na rynku żywności ekologicznej i preferencje konsumentów, zostały omówione podczas wykładu „Jak zmieniają się konsumenci żywności ekologicznej”, Pani prof. dr hab. Sylwii Żakowskiej- Biemans z SGGW w Warszawie. Rynek żywności ekologicznej rozwija się dynamicznie. Wśród krajów o najwyższym % wzroście sprzedaży żywności ekologicznej w Europie są: Niemcy, Francja , Włochy, Szwajcaria, Wielka Brytania. Również wydatki na żywność ekologiczną w Europie są zróżnicowane. W Danii i Szwajcarii miesięcznie wydaje się na żywność ekologiczną 312 euro, w Szwecji 231 euro, Luksemburgu 221 euro, Austrii 205 euro, a w Norwegii 159 euro. W tych krajach, gdzie notuje się najwyższą sprzedaż duży udział w tym mają przede wszystkim supermarkety i sklepy specjalistyczne. W Niemczech duże znaczenie mają dyskonty w partnerstwie z organizacjami producenckimi jak Bioland czy Demeter.

A jak to się kształtuje na rynku Polskim?

Duży udział w sprzedaży żywności ekologicznej w Polsce mają sklepy specjalistyczne oraz sprzedaż bezpośrednia tzw. „prosto od rolnika”. Coraz częściej dołączają sieci handlowe, promujące konkretne marki produktów. Jednak rynek żywności ekologicznej w Polsce nadal raczkuje, wszystko to związane jest z małą świadomością społeczeństwa. Okazuje się bowiem, że w Polsce aż 48% społeczeństwa w ogóle nie kupuje produktów ekologicznych, pozostała część albo kupuje je przynajmniej raz w tygodniu- 13%, przynajmniej raz w miesiącu – 19%, przynajmniej raz na 3 miesiące- 12%, przynajmniej raz na rok-4%, rzadziej niż raz na rok -4% (źródło: badania SGGW).

Kim jest polski konsument żywności ekologicznej?

To przede wszystkim kobiety w wieku 25- 45 lat, najczęściej ludzie z wykształceniem wyższym, rodziny z dziećmi, mieszkańcy miast pow. 100 tys., oraz ludzie o dobrym statusie materialnym. Często to cena jest barierą, która sprawia, że nie każdy konsument może sobie pozwolić na produkty ekologiczne. Skracanie łańcucha dostaw, poprzez skupianie rolników w grupy, ograniczając tym samym liczbę pośredników, daje szansę na niższą, bardziej konkurencyjną cenę. Takie przykłady w Polsce już funkcjonują, jak np. „Paczka od rolnika”, skupiająca rolników ekologicznych, oferując szeroki wachlarz produktów ekologicznych.

W Polsce coraz częściej supermarkety podejmują działania w zakresie sprzedaży produktów ekologicznych, niektóre z nich już podejmują współpracę z lokalnymi producentami ekologicznymi. Wiele wyzwań przed Polską aby dorównać krajom, w których najszybciej i najlepiej rozwija się rynek żywności ekologicznej.

Ostatnim punktem konferencji był wykład „Nowe rozporządzenie i nowe wyzwania dla rolnictwa ekologicznego”, który przedstawiony został przez Panią Dorotę Meterę z jednostki certyfikującej Bioekspert.

Przed rolnikami, przetwórcami nowe wyzwania, ponieważ od 1 stycznia 2022 roku w życie wchodzi nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) Nr 834/2007. Jak zawsze nowe przepisy prawne, w każdym budzą grozę, niepewność a wiadomość taka nie zostaje przyjęta optymistycznie wśród zainteresowanych. Wiele zmian czeka wszystkich producentów ekologicznych, dotyczą one rolników i przetwórców. Wśród nich przewidziana jest m.in. certyfikacja grupowa z pełną odpowiedzialnością (tylko dla zainteresowanych grup rolników), wg zasady „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Przepisy dążyć będą również do samowystarczalności jeśli chodzi o zasoby nasion ekologicznych, zwierząt ekologicznych. Zmiany w zakresie dodatków do żywności.

Ważne jest jednak, że przewiduje się okres przejściowy, będzie to czas na zorganizowanie całego zaplecza, by umożliwić rozwój rolnictwa ekologicznego bez jakichkolwiek barier.

Dziś szczególnie musimy powalczyć o producentów żywności ekologicznej czyli rolników i przetwórców oraz co ważne o konsumentów i ich świadomość, by wybierali przede wszystkim dobro dla środowiska naturalnego, czyli żywność ekologiczną.

Zapis Konferencji: