Jarosław Domiński
Konkurs AgroLiga 2019 – Forum Rolnicze Gazety Pomorskiej 11.10.19
https://www.facebook.com/kpodr/videos/2630786020300241/
Święto Gęsi na Krajnie – 11 listopada
11 listopada Minikowie – ponad 180 wystawców i ok. 12 tys. zwiedzających.
Na miejscu:
Sprzedaż i degustacja produktów z gęsiny
Tradycyjna żywność, miody, napoje
Stoiska twórców ludowych
Sadzonki roślin ogrodowych
Można też było przelecieć się samolotem
Relacja filmowa….
…. i fotograficzna
Jarosław Domiński
Wizytowane obiekty – gospodarstwa w Norwegii
Solnest Gard ;
Unnelandsvegen 319; 5268 Haukeland
Solnest jest jedynym producentem truskawek w Bergen. Truskawki sprzedawane są według jakości, nie ceny. Farma specjalizuje się w uprawie odmian: Korona, Polka, Nobel i Bounty. Sezon truskawkowy rozpoczyna się zwykle pod koniec czerwca i trwa do połowy sierpnia. Ważna jest tu pogoda, która ma znaczący wpływ na jakość produktu, zważywszy, że na fiordach deszcz pojawia się 289 dni w roku. Przy intensywnych deszczach truskawka jest mniejszej jakości i sprzedawana jest po obniżonej cenie do produkcji dżemów i soków truskawkowych. Nad jakością produktu, który trafia na rynek Bergen czuwa Norweski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, który pobiera próbki wyprodukowanych truskawek. Wyniki badań stanowią zatwierdzenie do sprzedaży. Właściciele farmy cieszą się dobrą opinią na temat jakości i smaku truskawek.
Solnest Farm jest także hodowcą owiec i koni. W sezonie letnim można na farmie spędzić tzw. „wakacje w siodle”, popływać na kajakach i rowerach wodnych.
Plantacja truskawek w gospodarstwie Solneset Gard.
Gospodarstwo Solneset Gard – hodowla owiec.
Steisto fruktgard Fyksesundvegen 768, 5612 Steinsto
Strona gospodarstwa: https://www.steinsto.no/
Farma rodziny Steinstø Fructgard położona jest w spokojnej i malowniczej okolicy nad pięknym Hardangerfjord. Stainsto zajmuje się uprawą owoców jagodowych, prowadzi przetwórstwo i małą gastronomię. Sad liczy około 3500 drzew. Ruth i Ola Stainsto należą do dziewiątego pokolenia właścicieli farmy. Od ponad pięćdziesięciu lat zajmują się sprzedażą bezpośrednią owoców i ich przetwórstwem. Odmiany owoców dobrane są tak aby dojrzewały o różnej porze roku: truskawki w połowie czerwca, słodkie duże maliny pojawiają się zwykle w lipcu, a następnie czereśnie, wiśnie i bogaty wybór odmian śliwek. Sezon kończy wrześniowy zbór jabłek i gruszek. Owoce są przechowywane w przechowalniach do świąt Bożego Narodzenia. Królem sadu i jednocześnie chlubą właścicieli jest jabłoń, której wiek szacowany jest na 170 lat.
Podczas pobytu na farmie Stainsto właściciele zaprezentowali produkcję tłoczenia soków. Świeży sok może być przechowywany najdłużej przez siedem dni, aby zachować swoje walory smakowe, dlatego produkcja tłoczenia soków odbywa się pod konkretne zamówienia, na bieżąco.
W centralnym budynku farmy znajduje się restauracja, która otwierana jest dla grupy powyżej 15 osób a rezerwacja posiłków odbywa się z dużym wyprzedzeniem. Restauracja może być użytkowana przez cały rok na wszelkiego rodzaju przyjęcia, chrzciny, wesela oraz dla turystów, których z roku na rok przybywa. Oferowane są w niej domowe potrawy sporządzane z lokalnych produktów.
Tuż przy drodze znajduje się kawiarnia oferująca kawy, szarlotkę oraz bardzo duży zestaw konfitur, dżemów i pomad produkowanych w gospodarstwie z własnych produktów. W sklepie obok kawiarni w tzw. sali owocowej prowadzona jest sprzedaż własnych wyrobów oraz produktów od innych lokalnych dostawców.
Oprócz wspaniałych widoków Hardangerfjordu z tarasu można obserwować tereny hodowli łososia norweskiego.
Jabłoń szacowana na 170 lat w gospodarstwie Steinsto Fruktgard.
Sad w gospodarstwie Steinsto Fruktgard.
Hardanger Saft-og Siderfabrikk,
Lekve Gard, Ulvik
v. Nils J. Lekve, 5730 Ulvik
Gospodarstwo Saft-og Siderfabrikk znajdującego się w miejscowości Ulvik w regionie Hardanger. Posiada 6 ha ziemi i długą tradycję uprawy owoców – dawniej uprawiano tu jabłka, śliwki, gruszki i wiśnie. Dziś tylko jabłka, czereśnie i aronię. Na farmie Hardanger Saft – og Siderfabrikk można zwiedzić sad, który rośnie na niemal pionowej ścianie fiordu oraz obserwować produkcję tłoczenia soków. Produkt bezalkoholowy (sok jabłkowy i moszcz jabłkowy) jest wytwarzany bez dodatków i jest produktem czystym. Odmiany jabłek to: Gravenstein, Summered i Aroma. Są one podstawowymi odmianami używanymi do produkcji. Farmer produkuje 100 tysięcy litrów soku jabłkowego w różnych smakach. Od 2004 r. w gospodarstwie produkowana jest także musztarda jabłkowa, stanowiąca ważną część działalności gospodarstwa.
W centralnej części farmy znajduje się gorzelnia, w której dokonuje się destylacja sfermentowanego soku jabłkowego i powstaje cydr, calvados oraz wysokoprocentowa okowita. Produkowany cydr w ilości około 400 litrów rocznie posiad 8% zawartości alkoholu i występuje w kilku odmianach smakowych. Cydr jest sprzedawany w formie butelkowanej, kartonach 3 litrowych z dodatkiem witaminy c i aronii, oraz w małych puszkach, które są pakowane w lokalnym browarze. Drugą co do wielkości produkcją jest produkcja calvadosu, który leżakuje w przystosowanych do tego celu piwniczkach przez 3 lata w beczkach sprowadzonych z Francji i Hiszpanii. Posiada 45% zawartości alkoholu. Obok calvadosu gorzelnia ma w swoim asortymencie 50% okowitę o cudownym smaku i zapachu norweskiego Golfsztromu. W norweskim prawie żaden z produktów alkoholowych nie wymaga akcyzy. Farmer sto procent produkcji przekazuje do sprzedaży przez państwo w dużych sieciach handlowych, natomiast sok rozprowadzany jest w 97% przez sieć COOP. Ukoronowaniem produkcji jest likier produkowany na bazie przemrożonych jabłek z dodatkiem ziół angielskich i kminku.
Produkt wytwarzany w gospodarstwie, Hardanger Saft-og.
Gospodarstwo Hardanger Saft-og, pomieszczenie do destylacji calvadosu.
Gospodarstwo Hardanger Saft-og, magazyn.
Gospodarstwo Hardanger Saft-og, urządzenie do rozlewania cydru, calvadosu i okowity.
Gospodarstwo Hardanger Saft-og, asortyment produkowany na farmie.
Kadn & Alde
adres: Apalvegen 81, Syse 5730 Ulvik, Hardange
Kadn&Alde to piekarnia rzemieślnicza, która piecze produkty oparte na czystych naturalnych składnikach. Większość produkcji oparta jest na ekologicznej uprawie zbóż, mielone na mąkę w lokalnym młynie. Są także smakołyki tj. węzły cynamonu, Mandeldraum i Morell, których można spróbować popijając filiżanką kawy lub szklanką soku jabłkowego z gospodarstwa sąsiada. Sprzedaż pieczywa odbywa się w miejscowym sklepie. Właściciele piekarni pracują także zawodowo, piekarnia jest ich dodatkowych źródłem dochodu i jednocześnie pasją. Jest otwarta raz w tygodniu, ale w okresie wakacji, jeżeli jest zapotrzebowanie większe, to częściej.
Piekarnia Kadn&Alde, chleb na zakwasie.
Piekarnia Kadn&Alde, cynamonowe ciasteczka.
Właściciele piekarni są również hodowcami owiec oraz posiadają niewielki sad. Hodowane owce rasy norweskiej zagrożone są wyginięciem. Charakteryzują się: wełną wysokiej jakości w różnych kolorach a ich mięso przypomina w smaku dziczyznę.
Hodowla owiec w gospodarstwie Kadn&Alde.
Sad natomiast stanowią stare tradycyjne odmiany jabłoni wpisane w rejestr odmian zagrożonych np. z odmiany Granat. Właściciele produkują ocet jabłkowy, który jest alternatywą do włoskiego balsamiko.
Targ Rybny w Bergen adres: Torget 5 5014 Bergen
Targ rybny w Bergen znajduje się w sercu portowej dzielnicy miasta między fiordami, a zielonymi wzgórzami, nad którymi króluje Floyen. Codzienne dostawy rozmaitych gatunków ryb i innych stworzeń morskich (krewetki, ośmiornice, homary, kalmary, małże) pozwalają mieszkańcom Bergen i turystom na znalezienie czegoś dla siebie do codziennego menu. Oprócz ryb, na targu można zaopatrzyć się w świeże kwiaty, warzywa i owoce oraz norweskie rękodzieło i pamiątki. Można także spróbować prawdziwego hitu jakim są kanapki ze świeżym smażonym łososiem i sałatką.
Targ rybny w Bergen.
Targ rybny w Bergen, asortyment.
Targ rybny w Bergen, asortyment.
SMAGRONT adres: Kvitsoygata 30, 4014 Stavanger
Małe, miejskie gospodarstwo położone w Kvitsøys Gata w Stavanger East. Uprawiane są tu w specjalnie przystosowanym kontenerze transportowym mikrogreeny w różnych smakach, kolorach i kształtach, takich jak: rzodkiewka, amarantus, rzepa różowa, czerwona kapusta, słonecznik i wiele innych. Mikrogreeny hodowane są lokalnie z dbałością o środowisko i z zasadą jakości nad ilością.
Godkalven AS v/Erling
Søyland – Flassamyrveien 2654332 Figgjo
https://godkalven.no
Erling Soyland wraz z żoną i córką prowadzi dużą farmę hodowlaną o profilu produkcji zwierzęcej. Można tu zobaczyć krowy ras mięsnych – Angus i mlecznych – Norweska czerwona oraz cieląt. Godkalven – farma o tej nazwie znajduje się w Figgjo w gminie Sandes. Farmerzy posiadają 50 hektarów ziemi i około 200 sztuk bydła w tym 60 krów dojnych. Udój dokonywany jest automatycznie poprzez robota, który w gospodarstwie znajduje się od 2010r. Dzienna obsługa udoju trwa ok.6 godzin. Średnia wydajność od sztuki to 9 tysięcy litrów mleka.
Produkcja odbywa się na poszczególnych etapach wzrostu zwierząt w różnych formach. Produkcja kubełkowa prowadzona jest do 5 miesiąca życia zwierzęcia, powyżej tego wieku zwierzęta przenoszone są do zagrody zwanej bukaciarnią, w której rozmieszczane są w boksach w zależności od wagi: 110 do 200 kg lub powyżej 200 do 350 kg. Powyżej 350 kg odwożone są do ubojni. Na farmie występuje bardzo niska śmiertelność cieląt. Od ośmiu lat nie wystąpił taki przypadek.
Oferowane produkty wybierane są na podstawie wymagań dotyczących dobrostanu zwierząt. Farma i zakład Godkalven – Erling Soyland związane z hodowlą krów, produkcją mięsa i mleka obejmują również kompleksowe rozwiązania i sprzęt do pielęgnacji i karmienia cieląt. Gospodarstwo posiada certyfikat ekologicznej produkcji mleka, stąd zaangażowanie w część sieci ekologicznej produkcji mleka – TREND, w którym od niedawna uczestniczą. Część swojej produkcji eksportują do Niemiec.
Dobre doświadczenia z produktami Holm&Laue doprowadziły do porozumienia w sprawie współpracy w zakresie sprzedaży ich produktów w Norwegii. Oferta jest stale poszerzan
Godkalven, wizyta na farmie.
Godkalven, robot udojowy.
Godkalven, boksy w oborze.
Godkalven, zagroda z bukatami.
Godkalven, kubełkowy odchów cieląt.
Janas Fiskerøkeri AS,
adres: Johannes' gate 37, 4014 Stavange
Janes Fiskerokeri jest właścicielem wędzarni łososia od 1979 roku, ale firma działa nieprzerwanie od 1942 r. Wędzarnia użytkuje duże, stare piece do wędzenia i stosuje stare metody produkcji, dzięki którym łosoś jest powszechnie znany ze swojej wyjątkowej jakości.
Podstawę asortymentu stanowi „dziki łosoś”, który jest skupowany przez firmę JANAS od lokalnych rybaków, którzy złowili go samodzielnie i podlega ścisłej ewidencji. W Norwegii łosoś podawany i sporządzany jest na trzy sposoby: wędzony, gotowany i parowany. Nie występuje w formie smażonej, ponieważ ta obróbka powoduje utratę walorów smakowych oraz wytraca soczystość mięsa, która wynika z kryształowo czystej wody, będącej naturalnym środowiskiem dzikiego łososia.
Wędzarnia wędzi około 3000 kg łososia. W firmie produkowana jest również pyszna musztarda, która jest marynowana na bazie koniaku. Około 70% klientów wędzarni to obcokrajowcy.
Wędzarnia łososia, skup dzikiego łososia.
Wędzarnia łososia, wędzony dziki łosoś.
Wędzarnia łososia, przygotowanie łososia do wędzenia.
Trond Norland adres:
Norlandsvegen 60, 4120 Tau
Właściciele gospodarstwa to młode norweskie małżeństwo posiadające 4 ha własnej ziemi, z czego 3 ha stanowią uprawy, a 1 ha pastwiska, na których hodują świnie. Średnio w roku hodują 25 sztuk, które po osiągnięciu 140/150 kg ubijają w zatwierdzonej rzeźni i sprzedają lokalnemu masażowi, przetwarzającemu mięso na smaczne, długodojrzewające wędliny. O produkcji norweskiej trzony chlewnej, która jest niszowa mówi się, że są to „szczęśliwe świnie”, ponieważ żyją na wolnym wybiegu ograniczonym elektrycznym pastuchem, mają zieloną trawę i uwielbiają zakorzeniać się w glebie pyskiem. Właściciele pracują także zawodowo, a hodowla jest ich dodatkowym źródłem dochodu.
Gospodarstwo zajmuje się również hodowlą jagniąt i owiec. Jagnięta są karmione trawą. Najpierw wypasają się na polu, w późniejszym terminie wysyłane są w góry. Wysyłanie owiec i jagniąt w góry jest 180-letnią tradycją sprowadzania zwierząt wąwozem z Jæren i Dalane do Sirdalsheiane na pastwisko w miesiącach letnich. Pożywienie, jakie owce otrzymują, gdy wypasają się w Sirdalsheiane oznacza, że owce wysyłane do ubojni produkują wyjątkowo dobre mięso.
Gospodarstwo, Trond Norland – produkcja trzody chlewnej.
Gospodarstwo, Trond Norland – trzoda chlewna.
Targ rybny FISKEDISKEN adres: Strandkaien 37, Stavanger
Najbardziej ekskluzywny targ rybny w centrum Stavanger. Fantastyczne, świeże ryby od widoku których można dostać zawrotu głowy: łosoś norweski, dorsz, czarniak, halibut, lin, tuńczyk norweski, szczupak morski, śledzie.
Targ rybny oferuje także ekskluzywne owoce morza takie jak: krewetki, małże, homary, ośmiornice, kalmary, kałamarnice, langustynki oraz kraby królewskie. Asortyment wzbogacają ryby importowane z Hiszpanii takie jak: dorada oraz francuskie ostrygi. Na miejscu robione są pyszne kotlety rybne w postaci kulek (2 ryby zmieszane i w środku masło), które oprócz sprzedaży bezpośrednio na targu dostarczane są także do przyległej restauracji, gdzie są sprzedawane w ciągu 2 dni. Można także spróbować gotowanych krabów, suszonego dorsza przypominającego nasze chipsy oraz portugalski przysmak Bakalau, którego podstawą jest ziemniak, suszony dorsz i oliwki. Podstawowym przysmakiem bez którego nie wychodzi się z Fiskedisken są ciasteczka rybne, które są niemal daniem narodowym Norwegii. Sporządzane są one ze świeżego dorsza, morszczuka i łososia. Mrożone ryby tracą część tkanki łącznej i ciasteczkowy farsz staje się wodnisty i rozwarstwia podczas mielenia. Dla wysublimowanego podniebienia można nabyć kiełbaski z renifera.
Targ rybny Fiskedisken w Stavanger.
Targ rybny Fiskedisken w Stavanger.
Targ rybny Fiskedisken w Stavanger.
Targ rybny Fiskedisken, pokaz halibuta.
Vollysteri
adres: Voll Ysteri, Ysterivegen 8, 4354 VOLL
Voll Ysteri to firma rodzinna zajmująca się produkcją serów od 1901 roku. Jeszcze na początku XX wieku eksportowali ser do USA. Voll Ysteri to rzemieślnicza serowarnia, która znajduje się w regionie Jæren, największym nizinnym regionie Norwegii. Jest serowarnią, która jako pierwsza uzyskała zgodę Norweskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności na przygotowanie sera niepasteryzowanego. Produktem flagowym Voll Ysteri jest Jærosten – niepasteryzowany, półtwardy ser wytwarzany ze świeżego mleka z rodzinnej farmy, na której hodowane są krowy rasy Brown Swiss. Produkcja skrzepu powstaje przy udziale szwajcarskiego szczepu bakterii. Serowarnia może wyprodukować do 10 serów dziennie. Sery są układane na desce świerkowej i dojrzewają od 4/14 miesięcy. Ser obraca się, myje i poddaje kontroli co trzeci dzień. Jærosten ma wyrobioną markę – wygrał złoto trzy razy z rzędu na krajowej wystawie serów zagrodowych.
W 2007 roku Jærosten otrzymał honorową nagrodę „The Year's Best Cheese”. Jest dobrze znany w branży restauracyjnej. Jærosten należy do rodziny serów Raclette i ma dobre właściwości topnienia.
Serowarnia, właściciel Voll Ysteri.
Voll Ysteri, wytwarzane sery.
Ser długodojrzewający, Voll Ysteri.
Voll Ysteri, dojrzewalnia serów.
Tekst:
Ewa Stanik
Główny specjalista ds. rozwoju obszarów wiejskich
MODR Oddział Radom
.
WorldFood Poland – targi dla wymagających i świadomych handlowców
Jaki jest polski konsument i co nim kieruje podczas dokonywania zakupów? Jest wrażliwy na jakość, w każdym, szerokim tego słowa znaczeniu: asortymentowo, czasowo i cenowo. Spersonalizowana oferta, wysoka jakość obsługi klienta oraz marka są priorytetem dla 60% polskich konsumentów. I to powinien mieć na uwadze dobry handlowiec, którego działania są kluczem do sukcesu całej firmy.
Agencja badawcza Inquiry, we współpracy z ITBC Communication, zapytała konsumentów podczas badania „Wiemy, co jemy?”- co Polacy chcą wiedzieć o produktach i skąd czerpią wiedzę. Zdecydowana większość respondentów stwierdza, że najważniejszy dla nich jest skład produktu – 90 proc. badanych sprawdza, czy dana żywność zawiera jakieś dodatki. Równie istotne dla osób, które wzięły udział w badaniu, jest działanie prozdrowotne produktu (83 proc.) i zawartość składników odżywczych (82 proc.). Konsumenci interesują się też krajem z którego pochodzi żywność (74 proc.) a 76 proc. badanych chciałoby wiedzieć, czy dany produkt został wyprodukowany w sposób tradycyjny. Za najbardziej wiarygodne źródło wiedzy o produktach spożywczych konsumenci uważają porady lekarzy i dietetyków (41 proc.). Wysoko na skali wiarygodności plasują się etykiety na opakowaniach produktów (38 proc.) i porady znajomych/rodziny (34 proc.). Polacy ufają też stronom internetowym (27 proc.) oraz programom telewizyjnym poświęconym tematyce kulinarnej (25 proc.).
„Nowa generacja konsumentów żyje szybko i w poczuciu, że oferta stworzona jest specjalnie dla nich, jest spersonalizowana. To wpływa również na strategię firm spożywczych i dopasowuje rynek handlu, który zmienia się tak szybko jak zmieniają się potrzeby i oczekiwania konsumentów. Klient łączy prozdrowotność z polskością i tradycją, ale też nowoczesnością i modą. Jest wyczulony na wartości, które reprezentuje dana marka, docenia transparentność i autentyczność. Jest wyedukowany i reaguje na trendy.” To wielkie wyzwanie dla handlowców zauważa Maciej Ptaszyński, dyrektor Polskiej Izby Handlu.
Polakami kierują różne motywacje, ale wygoda i opłacalność transakcji zawsze będą jednymi z najważniejszych. Wrodzona zaradność powinna być przedmiotem rozważań każdego sprzedawcy chcącego osiągnąć sukces. Jeszcze w ubiegłym roku aż 64% Polaków kupujących online było osobami poniżej 34 roku życia. Dzisiaj grupę tę stanowi mniej niż połowa – tylko 42%. Znacząco wzrosło zainteresowanie internetowymi sklepami w grupach starszych. Osoby 50+ stanowią już ponad ¼ osób kupujących online (26% – wzrost o 14 p.p. w porównaniu do 2018 roku), a internauci 35-49 – ponad (32%) (wzrost o 7 p.p. w porównaniu do 2018 roku).
Jednak mimo rosnącego znaczenia i entuzjazmu wokół handlu internetowego, większość konsumentów nadal częściej wybiera sklepy stacjonarne – te, które są najbliżej, które znają, które oferują dobrą „sąsiedzką” obsługę i szereg dodatkowych atutów. Możliwość obejrzenia towaru i jego dotknięcia, w momencie podejmowania decyzji o wyborze pomiędzy sklepem stacjonarnym, a internetowym jest istotna dla 80% polskich konsumentów. Również w przypadku relacji dostawca-kupiec, istotny jest kontakt osobisty, możliwość bezpośredniego zobaczenia, dotknięcia i spróbowania produktów, które handlowiec chce umieścić na półce sklepowej i oferować swoim klientom. Dlatego tak ważna jest możliwość spotkania branży w jednym miejscu i czasie na targach WorldFood Poland w kwietniu każdego roku. Jest to miejsce spotkań całego łańcucha spożywczego, od dostawców surowców i dodatków, poprzez przetwórców i wytwórców gotowych produktów spożywczych, po technologie i usługi dedykowane branży spożywczej.
Współczesny konsument chce mieć w zasięgu ręki produkty wyjątkowe, oryginalne, ekologiczne i dostęp do kuchni świata bez egzotycznych podróży. „Dlatego już dziś zapraszamy świadomych handlowców na VII edycję WorldFood Poland w dniach 21-23 kwietnia 2020. Przykładamy olbrzymią wagę do rozwoju Targów WorldFood zgodnie z oczekiwaniami wystawców i zwiedzających. Na bieżąco analizujemy potrzeby rynku spożywczego, a po każdej edycji targów – opinie i uwagi ich uczestników. Dzięki temu wspólnie tworzymy targi, których rzeczywiście potrzebuje branża i rynek. Co roku zwiększa się ilość kupców z różnych stron świata i Europy, a rozmowy przeprowadzane podczas targów są szansą na nowe zamówienia i kontrakty. To olbrzymia wartość, którą trudno uzyskać online.”- podkreśla Agnieszka Szpaderska, dyrektor WorldFood Poland.
Patronat nad przyszłoroczną edycją Targów objęły największe organizacje związane z sektorem handlu – Polska Izba Handlu i Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji.
Więcej informacji oraz relacje z poprzednich edycji: www.worldfood.pl
Iwona Ciechan
Public Relations
kom. +48 501 036 603
pr@worldfood.pl
Lentewenc Sp. z o.o.
Skwer Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego 5 lok. 37,
01-015 Warszawa,
Tel.: 22 395 66 99,
Fax: 22 395 66 90,
www.lentewenc.com
OD POLA DO STOŁU PO NORWESKU
,,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej ,,Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
OD POLA DO STOŁU PO NORWESKU
Od 7 do 11 października 2019 r. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Oddział Radom realizował projekt w formie wyjazdu studyjnego pod nazwą „OD POLA DO STOŁU PO NORWESKU”.
Wizyta w Norwegii odbyła się w ramach ,,Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej ,,Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Plan operacyjny na lata 2018-2019.
Celem głównym projektu było wsparcie z zakresie rozwoju działalności wytwórczej gospodarstw rolnych i organizacji łańcucha dostaw produktów żywnościowych służących zwiększeniu udziału zainteresowanych stron we wdrażaniu inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich poprzez poszerzenie wiedzy dotyczącej wytwarzania i przetwórstwa na poziomie gospodarstwa poprzez prezentację dobrych praktyk w południowo – zachodniej Norwegii.
Cele szczegółowe dotyczyły:
– promowania krótkich systemów sprzedaży żywności wytworzonej w gospodarstwie rolnym;
– promowania współpracy w ramach dystrybucji żywności lokalnej w łańcuchach dostaw;
– wspierania rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich przez podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności w obszarze małego przetwórstwa lokalnego i form dystrybucji żywności;
– problemów zagospodarowania i ochrony ziemi rolniczej;
– efektywnego wykorzystania gospodarstw rolnych wokół miast;
– promowania sprzedaży bezpośredniej i skróconego łańcucha dostaw;
– różnorodności genetycznej zwierząt i roślin.
Zrealizowana operacja „OD POLA DO STOŁU PO NORWESKU” wskazała polskim rolnikom i doradcą, w jaki sposób można kreować wizerunek obszarów wiejskich, aby zwiększyć dochody gospodarstw rolnych i osiągnąć korzyści gospodarcze, środowiskowe i społeczne wykorzystując środowisko naturalne i tradycję regionalną.
Informacje uzyskane podczas wizytacji norweskich gospodarstw polscy rolnicy będą mogli wykorzystać do prowadzenia działalności we własnych gospodarstwach. Przystąpienie do zakładania działalności Rolniczego Handlu Detalicznego i przetwórstwa w ramach Działalności Marginalnej, Lokalnej i Ograniczonej (MOL), pozwoli rolnikowi na przetwarzanie własnych produktów lokalnych.
Ta forma realizacji operacji pozwoliła do pozyskania i dała możliwość upowszechniania informacji o innowacyjnych rozwiązaniach i dobrych praktykach w rolnictwie, produkcji żywności i przetwórstwie na obszarach wiejskich w północno- zachodniej Norwegii.
Farma z hodowlą krów i charakterystycznymi dla krajobrazu Norwegii pokrytymi trawą dachami budynków gospodarczych.
W trakcie wyjazdu studyjnego zaprezentowane zostały przykłady funkcjonowania małego przetwórstwa w gospodarstwach rolnych, organizowania form sprzedaży bezpośredniej oraz działań zespołowych na rzecz tworzenia systemów dystrybucji lokalnej żywności.
Odwiedzono 10 gospodarstw rolnych specjalizujących się w różnych kierunkach specjalizacji produkcji:
– optymalizacji wykorzystania przez mieszkańców obszarów wiejskich zasobów środowiska naturalnego na przykładzie wędzarni łososia norweskiego;
– w systemach wspierających wytwarzanie żywności wysokiej jakości, certyfikowanej na bazie lokalnego surowca, produktów o certyfikowanej jakości (jako przykład może posłużyć gospodarstwo https://www.godkalven.no z produkcją wołowiny i cielęciny);
– wspieraniu przedsiębiorczości na obszarach wiejskich przez podnoszenie wiedzy w obszarze przetwórstwa lokalnego i form dystrybucji żywności (jako przykład może posłużyć gospodarstwo htpps://www.vollysteri.no z produkcją serów długodojrzewających);
– upowszechnianiu wiedzy w zakresie tworzenia krótkich łańcuchów dostaw w sektorze rolno-spożywczym (jako przykład może posłużyć zakład : Trond Norland, Norlandsvegen 60, 4120 Tau z produkcją wieprzowiny);
– promowaniu współpracy w ramach dystrybucji żywności lokalnej w łańcuchach dostaw – sprzedaż bezpośrednia (jako przykład może posłużyć farma Steinsto – sadownictwo, uprawa owoców jagodowych, przetwórstwo, gastronomia https://www.steinsto.no);
– efektywnym wykorzystaniu gospodarstw rolnych wokół miast (jako przykład może posłużyć gospodarstwo https://hardangersider.no z produkcją sadowniczą takich produktów jak cydr, calvados, okowita).
W wyjeździe uczestniczyło 22 rolników i doradców rolnych z terenu województwa mazowieckiego, łódzkiego, lubelskiego i kujawsko-pomorskiego.
Grupa uczestników wyjazdu studyjnego do Norwegii.
Chęć rozwoju działalności w zakresie sprzedaży bezpośredniej produktów rolno-spożywczych i stale zmieniające się przepisy prawa w tym zakresie przyczyniają się do poszukiwania nowych rozwiązań i przykładów zagranicznych mających ulepszyć funkcjonowanie sprzedaży bezpośredniej z polskich gospodarstw rolnych. Zagadnienia sprzedaży bezpośredniej i rolniczego handlu detalicznego stanowią aktualny przedmiot zainteresowania polskich rolników, instytucji branżowych i konsumentów. Kraje europejskie dysponują innowacyjnymi rozwiązaniami dotyczącymi lokalnych systemów sprzedaży żywności, zwłaszcza w krótkich łańcuchach dostaw.
A tu można zobaczyć odwiedzane miejsca
Tekst:
Ewa Stanik
Główny specjalista ds. rozwoju obszarów wiejskich
MODR Oddział Radom
Szkolenie „Ochrona środowiska w gospodarstwie rolnym”
24 października 2019 roku w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie odbyło się szkolenie pn. „Ochrona środowiska w gospodarstwie rolnym”.
Pierwszym wykładowcą był Pan Łukasz Czyża, przedstawiciel Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska Delegatura Toruń, który wygłosił wykład pn. „Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. Podczas wykładu zostały omówione obowiązujące regulacje prawne wynikające z przyjęcia Programu Azotanowego. Uwaga została zwrócona na obowiązki narzucone na rolników, zarówno tych prowadzących gospodarstwa, które mają powyżej 10 ha gruntów lub 10 DJP zwierząt, jak i na posiadaczy tych mniejszych gospodarstw. Następnie przedstawiono kwestie związane z kontrolą przeprowadzaną przez WIOŚ w gospodarstwach rolnych oraz najczęstsze uchybienia i błędy wynikające z niedostosowania się do wymagań Dyrektywy Azotanowej. Na zakończenie prowadzący odpowiedział na wiele pytań zadanych przez uczestników szkolenia.
Kolejnym prelegentem spotkania była Pani Joanna Szaciłło-Joppek, pracownik Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, która wygłosiła wykład pn. „Wymogi rejestracji w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) spoczywające na rolnikach” oraz „Prowadzenie ewidencji i sprawozdawczości”. Podczas szkolenia omówiono w jakim celu został utworzony rejestr BDO oraz jaką funkcję ma spełniać. Przedstawiono, że głównym zadaniem rejestru jest kontrola nad krajową gospodarką odpadami i tym samym próba ograniczenia nieprawidłowości w tym sektorze. Szczegółowo omówione zostały podstawowe zagadnienia i definicje związane z wytwarzaniem i gospodarowaniem odpadami. Następnie przedstawiono uczestnikom, kto jest zobowiązany do uzyskania wpisu do rejestru BDO oraz prowadzenia ewidencji i sprawozdawczości. Ponadto podkreślono, że wniosek o wpis do rejestru należy złożyć przed rozpoczęciem działalności, a w przypadku prowadzenia działalności bez wpisu do rejestru BDO należy złożyć go bezzwłocznie. Za niedopełnienie tego obowiązku czy złożenie wniosku niezgodnego ze stanem faktycznym grozi kara grzywny. Na zakończenie spotkania wspomniano o zmianach dotyczących rejestru BDO, które zaczną obowiązywać od 2020 roku oraz sposobie jego prowadzenia.
Szkolenie zostało zrealizowane w ramach projektu pn. „Z ekologią na co dzień” – działania edukacyjne dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego współfinansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
Tekst: Joanna Szczęsna
Foto: Jarosław Domiński
Prezentacja ze spotkania: ODR ewidencja odpadów
„Młodzi z POWRem” – dofinansowanie do kursu zawodowego i zatrudnienia osób do 30 roku życia
W województwie Kujawsko-pomorskim pojawiła się nowa możliwości doskonalenia zawodowego oraz polepszenia sytuacji na rynku pracy młodych osób. Rozpoczęto realizację projektu „Młodzi z POWRem” w ramach Działania 1.2 Wspieraniem osób młodych na regionalnym rynku pracy, Poddziałania 1.2.1 Wsparcie udzielane z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020. Celem projektu jest kompleksowa aktywizacja zawodowa osób przed 30 rokiem życia.
Projekt skierowany jest do osób, które:
- nie ukończyły 30 roku życia,
- zamieszkują na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego,
- są bierne zawodowo (tj. nie uczą się, nie pracują) lub
- są zatrudnione na podstawie umowy krótkoterminowej lub cywilnoprawnej lub
- są osobami, ubogimi pracującymi – zarobki nie przekraczają płacy minimalnej lub osoba zamieszkująca w gospodarstwie domowym, w którym dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej.
W ramach realizowanego projektu uczestnicy mają możliwość skorzystania z kompleksowego wsparcia ukierunkowanego na aktywizację zawodową obejmującego:
- poradnictwo zawodowe – wsparcie obligatoryjne,
- udział w certyfikowanym kursie zawodowym, który pozwoli na zdobycie/podwyższenie kwalifikacji lub kompetencji zawodowych – wsparcie fakultatywne
lub
- subsydiowane zatrudnienie (umowa o pracę na min. 4 miesiące, z których za 3 miesiące pracodawca otrzymuje refundację wynagrodzenia pracownika w kwocie najniższego wynagrodzenia krajowego) – wsparcie fakultatywne
Uczestnik w ramach projektu będzie miał zapewnione:
- refundację kosztów dojazdu na poradnictwo zawodowe i/lub kurs,
- badania lekarskie,
- ubezpieczenie ZUS w trakcie trwania kursu,
- stypendium szkoleniowe w trakcie trwania kursu (6,78 zł netto/1 h uczestnictwa),
- catering,
- materiały szkoleniowe,
- co najmniej 2250,00 brutto/miesiąc w trakcie subsydiowanego zatrudnienia.
W razie pytań zachęcamy do kontaktu z operatorem wsparcia pod numerem telefonu: 600 787 530, 600 630 720.
Śladami innowacji w rolnictwie północnych Włoch
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Warszawie w dniach 7-11 października br. zrealizowało operację pn. „Śladami innowacji w rolnictwie północnych Włoch”, w ramach której odbył się wyjazd studyjny do Włoch. Uczestnikami zostali pracownicy ośrodków doradztwa rolniczego z całej Polski, wykonujący zadania na rzecz SIR oraz osoby pracujące z Grupami Operacyjnymi, przedstawiciele Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Celem operacji było zapoznanie uczestników z innowacjami wdrażanymi w rolnictwie na terenie północnych Włoch poprzez działające tam Grupy Operacyjne EPI oraz przedstawienie włoskiego systemu wspierania innowacji w rolnictwie w ramach EPI-AGRI. Podczas pięciu dni uczestnicy wyjazdu mogli poznać historię i specyfikę regionu Veneto, system działania Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie oraz włoskich Grup Operacyjnych EPI. Program wyjazdu był bardzo różnorodny i interesujący.
Święto dyni we Wtelnie
19 i 20 października bieżącego roku we Wtelnie odbył się Jarmark Jesienny „Święto dyni”. Jarmark zorganizowało Gospodarstwo Sadownicze Klimkiewicz przy współudziale Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie, Szkoły Podstawowej im. Leona Wyczółkowskiego we Wtelnie oraz Ochotniczej Straży Pożarnej z Wtelna.
Podczas jarmarku można było degustować zupę i placuszki z dyni. Można było również wziąć udział w licznych konkursach z dynią w roli głównej. Dzieci w swoich konkursach wykazywały się sprawnością. Wszystkie otrzymały dyplomy, a najlepsi dodatkowo nagrody. Dorośli, między innymi mogli wystartować w konkursie na najładniejszą Halloweenową dynię. Każdy sam musiał z pola wybrać odpowiednią, a następnie zgodnie z wyobrażeniem ją wyciąć. Dużą atrakcją dla dzieci była obecność alpak na jarmarku, które można było karmić, dotykać i głaskać.
W trakcie imprezy przekazywano informacje o historii uprawy dyni i wartościach odżywczych tego warzywa oraz możliwościach wykorzystania w kuchni i medycynie.
Czas umilały zespoły „Waldek band” z Koronowa i Zespół “Black Hawk” ze Szkoły Podstawowej im. Leona Wyczółkowskiego we Wtelnie.
Małgorzata Kołacz
Główny specjalista
ds. sadownictwa
KPODR w Minikowie
Rusza kolejna edycja konkursu AGROLIGA
|
|
|
|
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Rusza kolejna edycja konkursu AGROLIGA
Konkurs AgroLiga 2019 realizowany jest w dwóch etapach – wojewódzkim i krajowym w kategoriach rolnicy i firmy. Wojewódzki etap konkursu organizowany jest przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, natomiast etap krajowy przez Redakcję Audycji Programu 1 TVP i Stowarzyszenie AgroBiznesKlub. Konkurs został objęty Honorowym Patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Prezesów: TVP S.A., ARiMR, KOWR i KRUS.
Etap wojewódzki konkursu finansowany jest z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: „Europa inwestująca w obszary wiejskie”. Uczestnicy do konkursu mogą być zgłaszani przez doradcę KPODR wypełniając kartę zgłoszenia dostępną na stronie Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Szepietowie: www.odr.pl.
Konkurs AgroLiga pozwala na prezentację dorobku rolnictwa i firm funkcjonujących w tym obszarze z terenu województwa kujawsko-pomorskiego. Laureatami wojewódzkimi są rolnicy i przedstawiciele agro-przedsiębiorstw, którzy wyróżniają się osiąganymi efektami technologicznymi i ekonomicznymi, rozwijają swą działalność przy pomocy funduszy unijnych oraz wykazują zaangażowanie w życie lokalnej społeczności. Konkurs jest promocją dobrych przykładów w rolnictwie naszego województwa a uzyskanie tytułu laureata ogromnym sukcesem i prestiżem.
Przy wyborze Mistrza i Wicemistrza Wojewódzkiego w obu kategoriach komisja weźmie pod uwagę również: bezpieczeństwo pracy oraz estetykę obejścia
i otoczenia gospodarstwa lub firmy.
Ogłoszenie wyników nastąpi 18.10.2019 r. podczas uroczystego seminarium podsumowującego konkurs AgroLiga 2019 na Forum Rolniczym "Gazety Pomorskiej" w Bydgoskim Centrum Targowo Wystawienniczym.
Zapraszamy do udziału i życzymy powodzenia!
Za treść merytoryczną odpowiada Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie.
Małgorzata Kołacz
KPODR Minikowo
|
|
|
|
|
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
REGULAMIN Konkursu AgroLiga 2019
Konkurs AgroLiga 2019 organizowany jest na szczeblu wojewódzkim przez Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego, zaś na szczeblu krajowym – przez Redakcję Audycji Rolnych Programu 1 TVP S.A. i Stowarzyszenie AgroBiznesKlub. Honorowy Patronat nad konkursem sprawują: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także – Prezes ARiMR, Prezes KOWR i Prezes KRUS. Patronat Medialny pełni Magazyn Ludzi Przedsiębiorczych AGRO. Celem konkursu jest wyłonienie Mistrzów Krajowych AgroLigi 2019 w kategoriach: Rolnicy i Firmy.
1. Konkurs przebiega w dwóch etapach: wojewódzkim i krajowym. Do rywalizacji nie mogą przystąpić Mistrzowie Krajowi wszystkich dotychczasowych edycji AgroLigi oraz Mistrzowie Wojewódzcy AgroLigi z lat 2014-2018.
2. Pierwszy etap rozpoczyna się w kwietniu 2019 r. poprzez wydrukowanie regulaminu w czasopismach wydawanych przez Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego.
3. Na podstawie regulaminu do Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego powinny wpływać zgłoszenia kandydatóww kategoriach Rolnicy i Firmy wyłącznie z terenu danego województwa.
4. Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego powinny powołać Komisje Konkursowe, które dokonają oceny zgłoszeń.
5. W czasie swoich prac Komisje Konkursowe powinny wziąć pod uwagę następujące elementy oceny:
– do kategorii Rolnicy można zaliczyć osoby prowadzące samodzielnie lub wraz z rodziną gospodarstwo rolne. Kandydaci powinni uzyskiwać wyniki (plony, wydajność w produkcji zwierzęcej itp.)powyżej średniej krajowej. W gospodarstwach może być prowadzona dodatkowa działalność gospodarcza (świadczenie usług mechanizacyjnych i innych, przetwórstwo,agroturystyka, itp.),z którejuzyskiwane dochody nie przewyższają jednak dochodów z zasadniczej działalności rolniczej. W gronie laureatów nie mogą się znaleźć gospodarstwa z niedokończonymi inwestycjami, mocno zadłużone lub niestabilne ekonomicznie. W tej kategorii nie mogą byćteż uwzględniane osoby, które nie mają ziemi i zajmują się wyłącznie obrotem płodami rolnymi.
– do kategorii Firmy można zaliczyć wyłącznie przedsiębiorstwa działające na rynku regionalnym (czyli
na terenie danego województwa i ościennych) i zajmujące sięprzetwórstwem rolno-spożywczym, świadczeniem usług rolnych i wiejskich, handlem środków produkcji dla rolnictwa, produkcją maszyn, pasz itp. Do kategorii Firmy zalicza się także wielkoobszarowegospodarstwa rolne, prowadzone przez właścicieli bądź dzierżawców i zatrudniające siłę najemną.
– przy wyborze Mistrza i Wicemistrza Wojewódzkiegow obu kategoriach Komisje Konkursowe powinny też brać pod uwagę: zasady bezpieczeństwa pracy, estetykę obejścia i otoczenia gospodarstwa lub firmy.
Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego jako organizatorzy AgroLigi 2019 na szczeblu wojewódzkim są odpowiedzialne za weryfikację płynności finansowej uczestniczących w konkursie firm i gospodarstw rolnych.
6. Prezentacja kandydatów do tytułu Mistrza i Wicemistrza Wojewódzkiego AgroLigi 2019 powinna się odbywać na łamach czasopism wydawanych przez ODR-y. Wskazane jest, by Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego – w miarę możliwości – rozpropagowały konkurs orazjego uczestników
na szczeblu wojewódzkimw lokalnej prasie, radiu i telewizji.
7. Wyłonienie Mistrzów i Wicemistrzów Wojewódzkich AgroLigi 2019 w kategorii Rolnicy i Firmy powinno się odbyćdo30 września 2019 r. w wyniku oceny Komisji Konkursowej powołanej na szczeblu wojewódzkim lub w drodze głosowania czytelników czasopism wydawanych przez ODR-y.
8. Organizatorzy konkursu na szczeblu krajowym zastrzegają sobie prawo do weryfikacji zgłoszeń w wypadku:
- stwierdzenia braku płynności finansowej zgłaszanych firm i rolników
- wejścia w konflikt z prawem
- wadliwego zakwalifikowania firmy lub rolnika do odpowiedniej kategorii
W takich sytuacjach Mistrz Wojewódzki może nie zostać dopuszczony do finału krajowego.
Jego miejsce zajmie wówczas Wicemistrz Wojewódzki.
9. W drugim etapie konkursu do sekretariatu konkursu AgroLiga wpływają zgłoszenia Mistrzów Wojewódzkich AgroLigi 2019w kategoriach Rolnicy i Firmy jako nominatów do tytułu Mistrza Krajowego AgroLigi 2019. Zgłoszenia powinny zawierać: protokół z rozstrzygnięcia konkursu AgroLiga 2019 na szczeblu wojewódzkim, dokładne dane teleadresowe(adres pocztowy,telefon, fax, e-mail, ew. strona www) oraz wizytówki gospodarcze poszczególnych Mistrzów Wojewódzkich
o objętości do 1 strony formatu A4.
Zgłoszenia należy przesłać do 31 października 2019 r. pod adresem:
Stowarzyszenie AgroBiznesKlub
ul. Hoża 66/68, 00-682 Warszawa
z dopiskiem Sekretariat Konkursu „AgroLiga 2019”
10. Kapituła Krajowa konkursu AgroLiga 2019, złożona z Mistrzów Krajowych AgroLigi z lat 2014-2018
w kategoriach Rolnicy i Firmy oraz przedstawicieli organizatorów na szczeblu krajowym i honorowych patronów, wyłoni Mistrzów Krajowych, Wicemistrzów Krajowych oraz Laureatów Krajowych AgroLigi 2019 na podstawie nadesłanych zgłoszeń przez Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego.
11. Krajowy finał konkursu AgroLiga 2019 odbędzie się w II kwartale 2020 roku.
Zapraszamy do udziału i życzymy powodzenia!
Za treść merytoryczną odpowiada Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie.
Małgorzata Kołacz