Dobre przykłady wymagań sanitarno-weterynaryjnych w kuchni domowej

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Operacja realizowana przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Operacja wspófinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej
 „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020

Podstawowym zadaniem Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi. Zadanie to realizowane jest również poprzez wspieranie rozwoju małej przedsiębiorczości na wsi, zachowania dziedzictwa kulturowego oraz promocję nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicznych. Rolnicy zgłaszający się do Ośrodka po poradę przedstawiają kłopotliwe aspekty oraz obawy, które wiążą z prowadzeniem działalności w zakresie przetwórstwa żywności. Najczęściej wymienianym problemem jest brak wiedzy z zakresu prawa podatkowego, wymagań sanitarno-higienicznych czy dobrych praktyk produkcyjnych w kuchniach domowych. Często pojawia się również strach przed kontrolami organów państwowych oraz obawy niskiej dochodowości spowodowanej brakiem stałych odbiorców wytworzonych produktów.

Dlatego Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie wraz z partnerami pod koniec czerwca zorganizował konferencję i wyjazdy studyjne pn. „Problemy bezpieczeństwa i rozwoju produkcji żywności oraz jej dystrybucji przez rolników, gospodarstwa agroturystyczne i Koła Gospodyń Wiejskich”. Konferencję zorganizowano w sali budynku Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji im. Leona Janty-Połczyńskiego (CTWiI). Konferencja i wyjazdy studyjne dały odpowiedź na problemy związane z produkcją żywności na poziomie gospodarstwa rolnego.

Konferencję otworzył dr Ryszard Zarudzki – Dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Pierwszy problem, którego wyjaśnienia podjął się mgr Michał Kałuża – właściciel firmy FINexpert, dotyczył przepisów prawnych obowiązujących podczas zakładania i prowadzenia działalności w ramach rolniczego handlu detalicznego. W drugim wykładzie, poprowadzonym przez dr Tomasza Cebulaka z Uniwersytetu Rzeszowskiego, zostały zaprezentowane najnowsze trendy i innowacje w przetwórstwie. Pan Tomasz przedstawił rodzaje innowacji, jakie produkty mają przewagę w przetwórstwie małych gospodarstw, dlaczego żywność się psuje oraz jakie czynniki mają wpływ na jakość produktu.

Następne dwa wykłady – mgr Magdaleny Woltmanowskiej oraz prof. dr hab. inż. Marka Cieracha z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, dotyczyły kolejno: zapewnienia bezpieczeństwa i higieny produktów pochodzenia roślinnego, a także zwierzęcego w produkcji żywności w ramach krótkich łańcuchów dostaw. Są to szczególnie nurtujące kwestie dla osób myślących o podjęciu się prowadzenia tego rodzaju działalności. Kolejny prelegent – dr Joanna Szulc, opowiedziała o wymaganiach dotyczących znakowania żywności. A na koniec dr Izabela Chudzyńska udowodniła, że Koła Gospodyń Wiejskich, dzięki wieloletniemu doświadczeniu i czerpaniu z tradycji regionów, mają ogromny potencjał do stworzenia aktualnego, interesującego i autentycznego lokalnego produktu kulinarnego.

Pierwszy wyjazd studyjny pn. „Dobre, bo swojskie – dobre praktyki zwierzęcych RHD” był skierowany do osób zainteresowanych działalnością gospodarstw prowadzących rolniczy handel detaliczny w oparciu stricte o produkty pochodzenia zwierzęcego. Odwiedzono kilkunastohektarowe gospodarstwo państwa Gus z Bralewnicy, gdzie właścicielka – pani Anna opowiedziała o tradycjach rodzinnych związanych z produkcją serów. Jej niewielkie stado bydła przez większość roku korzysta z łąk i pastwisk znajdujących się w pobliżu, a taki wypas przekłada się zarówno na dobrą kondycję zdrowotną krów, jak i na wysoką jakość produkowanych serów. Już dziadek pani Anny zawsze starał się utrzymywać w gospodarstwie kilka krów. Pozyskiwane od nich mleko w większości zużywane było na potrzeby gospodarstwa domowego, ale w niewielkiej ilości również na sprzedaż. Dla uczestników wyjazdu studyjnego niezwykle cenna była opowieść o początkach działalności pani Anny, która rozpoczęła się od pasji do produkcji serów i masła dla swojej rodziny. Od znajomych dowiedziała się, że są organizowane kursy serowarskie w Lidzbarku, które dotyczyły farmerskiego wyrobu twarogu i serów. Zdobyta wiedza umocniła ją w decyzji o podjęciu się profesjonalnej produkcji serów we własnym gospodarstwie. Wiedzę poszerzała poprzez specjalistyczną literaturę, Internet oraz poprzez kursy organizowane w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie.

Właścicielka gospodarstwa zaprezentowała serowarnię, którą stworzyła w oparciu o pomieszczenia piwniczne swojego domu. Przedstawiła warunki produkcji, a także poczęstowała uczestników różnymi gatunkami sera. Swoje produkty sprzedaje do sklepów, a także bezpośrednio z gospodarstwa. Sprzedaż przetworów mlecznych z mleka pochodzącego od własnych krów jest dla niej o wiele bardziej opłacalna niż sprzedaż surowego mleka i stanowi znaczące źródło dochodu.

Następnie uczestnicy wyjazdu zapoznali się z gospodarstwem pasiecznym Państwa Gołasz w Kończewicach. Jego właścicielka – Pani Karolina wypieka ciasta i torty artystyczne oraz tworzy słodkie stoły w ramach rolniczego handlu detalicznego. Zgodnie z wymaganiami ustalonymi dla tej formy produkcji – większość składników, które wykorzystuje pochodzi z jej gospodarstwa. Pani Karolina mówi o wypiekach jako o pasji i z uśmiechem oraz dumą prezentuje kuchnię domową przerobioną ze starego kurnika, którą wykorzystuje również do produkcji miodów. Przekazała wiedzę na temat tradycyjnego przygotowania tortów oraz o produkcji miodów. Uczestnicy zostali poczęstowani słodkimi domowymi wypiekami oraz miodem z własnej pasieki. Pani Karolina opowiedziała o swojej przygodzie z wypiekami, w której zaczynała jako cukiernik w pobliskim zakładzie produkcyjnym. Chęć otwarcia biznesu pokierowała Panią Karolinę do Inspekcji Weterynaryjnej, dzięki której otworzyła własną pracownię cukierniczą, w której robi to co lubi. Właścicielka gospodarstwa zachęcała uczestników do założenia własnego małego biznesu, który zwiększałby dochody gospodarstwa. 

Drugi wyjazd studyjny pn. „W zgodzie z naturą, w zgodzie z trendami” skierowany był do osób zainteresowanych działalnością gospodarstw wytwarzających produkty pochodzenia roślinnego w ramach rolniczego handlu detalicznego w oparciu o certyfikowane gospodarstwo ekologiczne. Uczestnicy odwiedzili gospodarstwo Państwa Agnieszki i Piotra Wróbel, gdzie właścicielka opowiedziała na czym polega ekologiczna produkcja ziół. Dużo czasu poświęciła na przedstawienie sposobu na wypiek dobrego swojskiego chleba. Uczestnicy w ramach warsztatów przeważali oraz nakładali ciasto chlebowe do form. Zostali poczęstowani świeżo wypieczonym i chrupiącym chlebem ze swojskim smalcem oraz degustowali ziołowe herbaty i lemoniady – wszystkie produkty domowej roboty.

Kolejnym etapem wyjazdu były odwiedziny w gospodarstwie ekologicznym Folwark Warzyn. Właściciele – Państwo Maja i Michał Sędłak prowadzą gospodarstwo z dużym poszanowaniem dla tradycji tego miejsca. Sami pochodzą z miasta i nie mają rolniczych korzeni, dlatego bardzo zależało im na tym, aby nie zmienić charakteru folwarku. Jego powierzchnia to około 10 ha, na co składają się uprawy warzyw, owoców i zbóż. Uprawy prowadzone są wyłącznie metodą tradycyjną, tylko za pomocą ręcznych narzędzi oraz przetwarzania produktów tak jak za dawnych lat. Sąsiedztwo lasu, sadów i stawu tworzy klimat tego miejsca. Mieszkańcami folwarku są także cztery konie, dzięki którym gospodarze mają naturalny obornik. Są też kaczki i kury, aby mieć własne jajka. Gospodarze podkreślają, że prowadzenie gospodarstwa traktują jako hobby, bo jak tłumaczą, jeszcze w naszym kraju nikt nie jest w stanie zapłacić tyle, ile powinno się płacić za 100% ekologiczną żywność. Państwo Sędłak nastawieni są głównie na produkcję kiszonek i przetworów z owoców. W ich ofercie są produkty bardziej tradycyjne, jak kiszone ogórki i pomidory, ale także bardzo oryginalne jak np. kiszona fasolka, liście kapusty, rzodkiewka czy szczaw. Wszystkie przetwory robią samodzielnie, ręcznie. Warto docenić naturalną żywność, bo każdy słoik folwarcznych przetworów to ciężka praca rolników, ale także ich ogromna pasja, miłość do miejsca, w którym żyją i krok w kierunku zdrowego stylu życia. 

Trzeci wyjazd studyjny pn. „Z turystyką za pan brat” był skierowany do osób zainteresowanych działalnością gospodarstw agroturystycznych. Grupa studyjna odwiedziła miejsca z dobrymi praktykami produkcyjnymi i higienicznymi w żywieniu gości w kuchni domowej, w tym gospodarstwo agroturystyczne „Maciejówka” w Żagnie na Kujawach, wśród malowniczych jezior i lasów. Właścicielka gospodarstwa – Pani Łucja Durbajło przywitała z uśmiechem i oprowadziła uczestników po całym gospodarstwie, które daje poczucie spokoju i wytchnienia. Pokazała, jak wygląda kuchnia domowa, w której przygotowywane są posiłki dla gości, którzy w dużej mierze nastawieni są na tzw. „turystykę kulinarną”. O wysokiej jakości usług turystycznych świadczą otrzymane przez gospodarstwo nagrody. W roku 2017 otrzymało I nagrodę za najlepszą usługę agroturystyczną w województwie kujawsko-pomorskim, natomiast w 2019 r. zajęli III miejsce za potrawę regionalną – obie nagrody zostały przyznane w ramach konkursu AGRO-wczasy, organizowanego przez Kujawsko-Pomorskie Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Gospodarstwo zapewnia pensjonariuszom wiele udogodnień oraz atrakcji, wśród których dużym zainteresowaniem cieszy się możliwość samodzielnego namalowania obrazu farbami olejnymi, który potem można zabrać do domu jako pamiątkę z wypoczynku.

 Kolejnym odwiedzonym miejscem było gospodarstwo agroturystyczne „Pod Zachrypniętym Kogutem” w Glewie. Właścicielka – Pani Aleksandra Wronkowska-Mordal, przywitała gości opowieścią o swojej działalności, oprowadziła po gospodarstwie, przeprowadziła warsztaty z kiszenia rzodkiewek i kapusty pekińskiej oraz ugościła uczestników swoim popisowym daniem z kaczki. Niewątpliwym atutem gospodarstwa jest wyjątkowo malownicze położenie, na rozległej, zadrzewionej wiślanej skarpie, skąd roztacza się niepowtarzalny widok na Jezioro Włocławskie, po którym pływają żaglówki i nad którym krążą bieliki. Na wygodnym łożu ustawionym w tradycyjnym starym sadzie można kontemplować życie i cieszyć się każdą chwilą na świeżym utopijnym powietrzu. Całkiem blisko rżą biegające konie, które chętnie powiozą jeźdźca, a koty leniwie mruczą nadstawiając grzbiet do głaskania, gdy psy spokojnie pilnują kolejnych, ulotnych chwil. Gospodarstwo jest laureatem konkursu AGRO-wczasy z 2011 r., w którym zajęło III miejsce jako gospodarstwo agroturystyczne. Spokój i cisza otaczające gospodarstwo wzmagają wypoczynek kontemplację.

Czwarty wyjazd studyjny pn. „Kobiety górą” był skierowany do osób zainteresowanych działalnością Kół Gospodyń Wiejskich. Pierwszym odwiedzonym miejscem było gospodarstwo Państwa Anny i Jana Witt, którzy posiadają małe gospodarstwo z krowami mlecznymi i przetwarzają mleko na sery. Właściciele przywitali uczestników zastawiając suto stoły swoimi produktami. Opowiedzieli o początkach, problemach i możliwościach jakie zyskali dzięki zarejestrowaniu działalności w ramach rolniczego handlu detalicznego. Państwo Witt tworzą wspaniały duet, w którym Pani Anna produkuje sery, natomiast Pan Jan sprzedaje je na pobliskich rynkach i targach. Nowe produkty tworzą dzięki podpowiedziom klientów. Wszystkie produkty są owocem ich ciężkiej pracy oraz przekonania, że regionalne, wiejskie wyroby są podstawą zdrowego odżywiania. Dzięki samodzielnemu prowadzeniu gospodarstwa rolnego są w stanie zapewnić gwarancję jakości produkowanych wyrobów oraz technologię pozyskiwania surowców zgodną z obowiązującymi normami dobrej kultury rolnej.

Drugim odwiedzonym miejscem było Koło Gospodyń Wiejskich w miejscowości Czołowo, które jest położone ok. 2 km na południowy zachód od miasta Radziejów. Uczestników wyjazdu studyjnego przywitała kujawskim obiadem Przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Czołowie – Pani Urszula Rosół. Pani Urszula opowiedziała o działalności koła, o pozyskiwaniu funduszy na działalność oraz o nagrodach otrzymywanych na festiwalach kulinarnych. Przewodnicząca pokazała uczestniczkom wyjazdu studyjnego kuchnię, z której korzysta koło. Kuchnia jest zatwierdzona przez Inspekcję Sanitarną, w której regularnie przeprowadzane są kontrole.

Uczestnicy konferencji i wyjazdów studyjnych powiększyli swoją wiedzę z zakresu przetwarzania produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego z własnego gospodarstwa. Zobaczyli, jak powinna być wyposażona kuchnia domowa, aby spełniała wymogi związane z bezpieczeństwem żywności. Wizyty w poszczególnych gospodarstwach pozwoliły na wymianę doświadczeń i cennych informacji z zakresu technologii produkcji, dystrybucji oraz dobrych praktyk produkcyjnych i higienicznych. Podjęte działania w ramach operacji stały się także płaszczyzną wymiany doświadczeń oraz praktyk w zakresie lokalnego przetwórstwa i wprowadzenia na rynek żywności produkowanej sposobem tradycyjnym, bez pośredników, w oparciu o różne formy sprzedaży w tym przede wszystkim rolniczy handel detaliczny. Tego rodzaju działania zwiększają rentowność gospodarstwa stając się coraz bardziej znaczącym dodatkowym źródłem dochodu mieszkańców obszarów wiejskich.

Powyższe działania zostały zrealizowane w ramach projektu pn. „Problemy bezpieczeństwa i rozwoju produkcji żywności oraz jej dystrybucji przez rolników, gospodarstwa agroturystyczne i Koła Gospodyń Wiejskich” wspófinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Operacja ukazała wieś jako miejsce do życia i rozwoju zawodowego, w którym można prowadzić opłacalny biznes przetwórczy. Udowodniła również, że wchodząc na rynek przetwórczy, podmioty mogą kreować otoczenie i warunki w jakich będą pracować. Realizacja operacji na wybranym obszarze wsparła propagowanie wiedzy na temat bezpieczeństwa żywności, dobrych praktyk produkcyjnych i higienicznych, przepisów prawa podatkowego, znakowania żywności oraz wartości ekonomicznej produktów regionalnych na terenie obszarów wiejskich.

Czytelniku, jeżeli zastanawiasz się nad podjęciem tego rodzaju działalności – zapraszamy do nas. Nasi specjaliści doradzą, jak osiągnąć założone cele. Partnerami projektu byli: Stowarzyszenie „Partnerstwo dla Krajny i Pałuk”, Lokalna Grupa Działania „Bory Tucholskie” oraz Fundacja Hodowców Polskiej Białej Gęsi.

Konferencja pn. „Problemy bezpieczeństwa i rozwoju produkcji żywności oraz jej dystrybucji przez rolników, gospodarstwa agroturystyczne i Koła Gospodyń Wiejskich”.

Konferencja pn. „Problemy bezpieczeństwa i rozwoju produkcji żywności oraz jej dystrybucji przez rolników, gospodarstwa agroturystyczne i Koła Gospodyń Wiejskich”.

Odwiedź portal KSOW – www.ksow.pl

Zostań Partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.