Relacje
Efektywna bezorkowa uprawa rzepaku – teoria i praktyka
20 sierpnia 2025 r. w OHZ Osięciny – Gospodarstwo Michałowo odbył się pokaz „Efektywna bezorkowa uprawa rzepaku – teoria i praktyka”.
Organizatorami i pomysłodawcami imprezy był Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Aleksandrowie Kujawskim wraz z Ośrodkiem Hodowli Zarodowej Osięciny, który był jednocześnie gospodarzem spotkania. Partnerami imprezy były takie firmy jak: Agrii Polska, Agropol Zakrzewo; Agro-Sieć Maszyny, Danko, oraz Kalchem. Swą ofertę zaprezentowały także: Max Grain, Rolnas, Satio Electronics, Agrolmet. W wydarzeniu udział wzięły również instytucje służące rolnictwu i będące z rolnikami na co dzień: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Głównym wykładowcą i prelegentem wydarzenia był prof. UPP dr hab. Tomasz Piechota, który w świetny sposób przekazał ogrom wiedzy jaką posiada, a swoimi cennymi spostrzeżeniami potrafił zainteresować nawet tych bardziej opornych słuchaczy.
W trakcie spotkania odbyła się prezentacja pracy maszyn wykorzystywanych do bezorkowej uprawy oraz siewu, gdzie każda z firm mogła przedstawić i omówić prezentowany sprzęt. Swoją ofertę przedstawiły również firmy nasienne towarzyszące nam podczas wydarzenia.
W spotkaniu nie mogło zabraknąć również Pań i Panów z Koła Gospodyń Wiejskich Michałowo, którzy zaserwowali Nam pyszny posiłek oraz zimne napoje.
To było niezwykle cenne spotkanie dla wszystkich zainteresowanych nowoczesnym rolnictwem i praktycznymi rozwiązaniami na polu. Możliwość wymiany doświadczeń, bezpośredniej rozmowy z Panem Profesorem Piechotą i wystawcami sprawiły, że otrzymaliśmy wszyscy dużą dawkę cennej wiedzy którą zapewne wykorzystamy w praktyce.
tekst i foto: Arkadiusz Kaźmierczak
Pszczoły naturalnie!
Wiosna i lato to najbardziej pracowite pory roku dla pszczelarzy. Co prawda na przestrzeni roku zawsze znajdzie się coś do zrobienia w pasiece, ale sierpień to miesiąc, w którym pszczelarze powoli myślą o wakacjach. To dobry moment, aby powiedzieć już coś konkretnego o sezonie pszczelarskim – czy był „dobry”, czy „zły”, ale również spotkać się, zaoferować swoje produkty, dowiedzieć się czegoś nowego i zaplanować działania na przyszły rok.
W Oddziale w Zarzeczewie organizujemy wówczas Kujawsko-Pomorskie Miodowe Lato, imprezę, która nie jest jedynie zwykłym wydarzeniem targowym. Tradycją stało się bowiem, iż zawsze proponujemy wówczas pszczelarzom konferencję plenerową, tematycznie związaną z ich codzienną pracą, ale także poszerzającą horyzonty. Do przeprowadzenia wykładów zapraszamy prelegentów, którzy są specjalistami w dziedzinie pszczelarstwa, a w szczególności wszelkich innowacyjnych rozwiązań, które przynosi nam świat nauki. Tak też się stało 10 sierpnia. W Zarzeczewie odbyła się konferencja pod hasłem „Pszczoły naturalnie! – nowatorskie praktyki pszczelarskie”.
Wykładowcy przybyli do nas z bliska i z daleka. Ci ostatni – z Lubelszczyzny. Prof. dr hab. Grzegorz Borsuk, kierownik Zakładu Pszczelnictwa z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, przedstawił temat „Badania naukowe mające praktyczne zastosowanie w pszczelarstwie”. W swym wystąpieniu szczególną uwagę poświęcił zagadnieniu spędzającemu sen z powiek każdemu szanującemu się pszczelarzowi, czyli chorobom pszczół. Na początku – zgnilec amerykański, bardzo groźna choroba zakaźna pszczół, zwalczana z urzędu, atakująca czerw. Wywoływana jest przez bakterię Paenibacillus larvae. Hodowcy pszczół mają obowiązek zgłaszać jej wystąpienie i poddawać się działaniom ograniczającym rozprzestrzenianie się patogenu. Niestety nie ma skutecznego leku na zgnilca. Jedynym sposobem zwalczania jest likwidacja zakażonych rodzin, włącznie ze spaleniem uli i sprzętu. Prof. Borsuk wskazał potencjalne źródła zakażenia tym patogenem. Może nim być np. węza pszczela, w którą zaopatrują się pasieki. Należy wybierać producentów, którzy regularnie dokonują badań na obecność spor w/w bakterii w każdej partii węzy wprowadzanej na rynek. Istotny jest również sposób autoklawowania węzy (czyli proces sterylizacji, który wykorzystuje parę wodną pod ciśnieniem do zabijania mikroorganizmów). Niejednokrotnie producenci przeprowadzają go nieprawidłowo, bądź wcale. Profesor wskazał także niekorzystne aspekty stosowania węzy plastikowej, odnoszące się do wprowadzania do środowiska drobinek tworzyw sztucznych (mikroplastiku). W dalszej części swojego wystąpienia prof. Borsuk omówił najnowsze badania naukowe dotyczące warrozy i nosemozy pszczół. Ważna jest dobra diagnostyka, na co pozwalają najnowsze technologie. Prof. Borsuk w swym wystąpieniu wiele czasu poświęcił na omówienie badań naukowych prowadzonych na świecie w celu dokładnego poznania patogenów i opracowania skutecznych metod walki z nimi, między innymi tych naturalnych, z wykorzystaniem preparatu EEP (etanolowego ekstraktu propolisu). Profesor wskazał, jak ważna jest profilaktyka w walce z chorobami, między innymi dobre odżywienie rodzin pszczelich, które łagodzi skutki obecności pasożytów i patogenów.
Do Zarzeczewa przybył również z Puław dr hab. Zbigniew Kołtowski z Instytutu Ogrodnictwa Państwowego Instytutu Badawczego, jednocześnie wiceprezydent Polskiego Związku Pszczelarskiego. A propos dobrego odżywienia pszczół, mówił on o pastwiskach dla tych owadów – tytuł jego wykładu brzmiał „Baza pożytkowa dla pszczół i możliwości jej poprawy w świetle najnowszych badań naukowych”. Opowiedział on między innymi o sposobach klasyfikowania pożytków, czyli na przykład ze względu na rodzaj surowca (nektar, pyłek, spadź), miejsce ich występowania, porę kwitnienia. Zwrócił uwagę na fakt, że pszczelarz może być w posiadaniu najwyższej jakości sprzętu pszczelarskiego, stosować wyselekcjonowany materiał genetyczny matek pszczelich i mieć najlepsze chęci, jednak jeżeli pożytki będą słabe – miodu nie będzie. Nie bez znaczenia są także warunki pogodowe w danym roku, na co niestety nie mamy już wpływu. Dr Kołtowski przedstawił najlepsze gatunki roślin miododajnych występujących w różnych ekosystemach (np. wiejski, miejski, naturalny), zwracając przy tym uwagę na zagrożenia wynikające z chemizacji rolnictwa oraz zbyt małej dbałości o zachowanie bioróżnorodności. Zachęcał do „pamiętania o ogrodach”, zgodnie ze słowami piosenki sprzed lat w wykonaniu Jonasza Kofty, gdyż w dawnych ogrodach obfitość gatunków roślin była dużo większa, niż obserwujemy to dzisiaj. I nie dotyczy to tylko roślin ozdobnych, ale także warzyw, drzew i krzewów owocowych. Coraz więcej osób zaniechało ich uprawy, ponieważ wszystko jest dostępne praktycznie o każdej porze roku w sklepach i na straganach. Rośliny te natomiast, uprawiane w ekstensywnych ogrodach przydomowych, bez agresywnej chemii, stanowią istotną część pastwiska pszczelego. P. Kołtowski wspomniał także o coraz bardziej popularnych w ostatnim czasie łąkach kwietnych. Wskazał, że aby spełniały one swoją rolę, mieszanka do wysiewu powinna być skomponowana z silnie ukorzeniających się, charakteryzujących się bujnym wzrostem rodzimych gatunków, z barwnymi kwiatami dostarczającymi owadom pyłku i nektaru. Prelegent omówił też obfitość nektarowania i wydajność cukrową wybranych gatunków roślin. Przedstawił wyniki badań statystycznych dowodzących, że w ostatnich latach systematycznie przybywa rodzin pszczelich w Polsce. Za to zasoby pożytkowe ubożeją lub w najlepszym przypadku pozostają na tym samym poziomie. Dlatego, aby utrzymać wzrastającą liczbę rodzin pszczelich i cieszyć się dużą ilością pozyskanego miodu, powinniśmy podjąć działania zapewniające pszczołom bazę pożytkową na odpowiednim poziomie.
Na zakończenie przewidzieliśmy wystąpienie przedstawiciela Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, instytucji wspierającej rolników i mieszkańców obszarów wiejskich, a więc i pszczelarzy, poprzez przyznawanie i obsługę unijnych i krajowych środków pomocowych. P. Wojciech Strąg, Naczelnik Wydziału ds. Wdrożeń z Biura Wsparcia Inwestycyjnego OR ARiMR w Toruniu opowiedział o „Mechanizmach wsparcia sektora pszczelarskiego w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027”. Interwencji w sektorze pszczelarskim jest bowiem wiele, a dokładnie 7 wariantów (I 6.1-I 6.7), zarówno bezpośrednio dla pszczelarzy, jak i dla innej grupy beneficjentów – jednostek doradztwa rolniczego, organizacji pszczelarskich, jednostek naukowo-badawczych. Pomoc finansową można pozyskać począwszy od szkoleń dla pszczelarzy, szczególnie tych początkujących (I 6.1 – WSPIERANIE PODNOSZENIA POZIOMU WIEDZY PSZCZELARSKIEJ), poprzez modernizację gospodarstw pasiecznych (I 6.2), czyli zakup wszelkiego rodzaju sprzętu i wyposażenia, refundację zakupu leków (I 6.3 – WSPIERANIE WALKI Z WARROZĄ PRODUKTAMI LECZNICZYMI), wsparcie na prowadzenie pasiek wędrownych (I 6.4 – – UŁATWIENIE PROWADZENIA GOSPODARKI WĘDROWNEJ), pomoc na zakup matek pszczelich, odkładów lub pakietów pszczelich (I 6.5 – POMOC NA ODBUDOWĘ I POPRAWĘ WARTOŚCI UŻYTKOWEJ PSZCZÓŁ), a na wsparciu naukowo-badawczym kończąc (I 6.6, I 6.7). P. Wojciech Strąg szczegółowo omówił warunki i zasady ubiegania się o poszczególne formy pomocy finansowej, uwzględniając przy tym aktualny stan prawny.
Mam nadzieję, że prelegenci zaspokoili w Zarzeczewie głód wiedzy słuchaczy. Po każdym wykładzie była szansa na zadawanie pytań. Istotne i cenne były także komentarze moderatora konferencji – dr-a Jakuba Borkowskiego z Oddziału w Zarzeczewie naszego Ośrodka. Zapraszam do śledzenia naszego kalendarium i korzystania z wszelkich form szkoleniowych proponowanych przez KPODR, a pszczelarzy – NATURALNIE! – do tych na temat gospodarki pasiecznej.
Anna Dykczyńska, KPODR Minikowo
do pobrania:
Prezentacja 2025- w.Strąg – kopia
Prezentacja Zb.Kołtowski
Prezentacja-G. Borsuk
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Operacja realizowana przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Instytucja Zarządzająca Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Rzeka miodu na Kujawach
Tak jak Kujawy łączą się z Pomorzem, tworząc nasze województwo, tak Ośrodek Doradztwa łączy swe siły z pszczelarską bracią organizując wspólnie to szczególne wydarzenie, jakim jest Kujawsko-Pomorskie Miodowe Lato w Zarzeczewie.
Siedziba Oddziału naszego Ośrodka w Zarzeczewie to tak naprawdę granice administracyjne Włocławka, kujawskiego miasta z tradycjami. Oddział Zarzeczewo położony jest w niezwykle malowniczym miejscu nad Zalewem Wiślanym, w otoczeniu zabytkowego parku. Znajduje się tu ponad stuletni pałac, gdzie swoje biura mają pracownicy Ośrodka. W dniach 8 i 9 sierpnia we Włocławku obchodziliśmy Dni Wisły, natomiast 10 sierpnia w Zarzeczewie popłynęła rzeka miodu!
W tym roku, podobnie jak w ubiegłym, dopisali nam wystawcy, których zgłosiło się niemal stu. Byli to przede wszystkim pszczelarze, którzy mimo tak trudnego roku dla tej branży, nie zawiedli nas i licznie przybyli ze swoimi produktami, aby nimi uraczyć zwiedzających. Wielu z nich ma tu w Zarzeczewie swoich stałych klientów. Świadczy to o tym, że naprawdę warto podejmować wyzwanie organizacji imprezy, której tematem przewodnim jest miód, pozostałe produkty pszczele i zachęta do ich spożywania.
Na placu targowym znalazły się czołowe firmy oferujące sprzęt i akcesoria pszczelarskie. Ich obecność dowodzi, że nie tylko wiosenny początek sezonu jest dobrym momentem na zaopatrzenie się we wszystkie potrzebne pszczelarzowi akcesoria, ale również i jego koniec. Czekamy jeszcze na jesienne pożytki, kwitnie już nawłoć, za chwilę pojawi się możliwość pozyskania tak unikatowego miodu odmianowego, jakim jest miód wrzosowy.
Spośród wystawców z produktami pszczelimi oraz firm z branży pszczelarskiej wyłoniliśmy zwycięzców w konkursie „NAJLEPSZA EKSPOZYCJA TARGOWA”. Komisja wybrała także „MIÓD SEZONU”. Wyniki konkursów zamieszczamy poniżej. W tym roku organizowaliśmy też po raz pierwszy konkurs plastyczny dla najmłodszych – „O PSZCZOLE – W PRZEDSZKOLU I W SZKOLE”, którego inicjatorem był Prezes włocławskiego Związku Pszczelarzy , Janusz Lambarski. Patronat honorowy nad tym konkursem objął Biskup Włocławski Krzysztof Wętkowski. Konkurs podsumował jego koordynator Adrian Stankiewicz, specjalista-pszczelarz z naszego Ośrodka, który od lat współpracuje z okolicznymi szkołami i przedszkolami, szerząc w nich wiedzę na temat życia pszczół, pracy pszczelarza oraz prozdrowotnych walorach produktów pszczelich. Dziękujemy licznym sponsorom, dzięki którym dzieci otrzymały świetne nagrody. Wystawa z pracami konkursowymi była natomiast jedną z atrakcji tegorocznego Miodowego Lata.
10 sierpnia 2025 r. świętowaliśmy mały jubileusz – XV edycję pszczelarskich targów, które KPODR organizuje we współpracy z Regionalnym Związkiem Pszczelarzy Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej we Włocławku. Był to dobry moment, aby uhonorować osoby najbardziej zasłużone dla Związku, które swoją pracą i poświęceniem przyczyniły się do rozwoju pszczelarstwa w naszym regionie. Za ten wielki i cenny wkład Zarząd Związku przyznał złoty medal „Krzyż św. Ambrożego” Panu Wacławowi Wnukowi. Z jego bowiem inicjatywy, 50 lat temu, powołano tymczasowy Zarząd Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy we Włocławku, którego został Prezesem. W 1976r. zaś zwołano pierwszy Zjazd Delegatów na którym wybrano Zarząd i Komisję Rewizyjną. Pan Wacław Wnuk został wówczas oficjalnie Prezesem Związku, a funkcję tą pełnił do 2004r. Takie samo odznaczenie otrzymał również Pan Edward Stefaniak, wieloletni Prezes i członek Zarządu. Obydwaj panowie są również honorowymi członkami Polskiego Związku Pszczelarskiego.
Po raz kolejny odbył się Wojewódzki Półfinał Konkursu Kulinarnego dla Kół Gospodyń Wiejskich BITWA REGIONÓW. Organizatorzy – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa – do jego przeprowadzenia ponownie wybrał imprezę w Zarzeczewie. Dzięki temu powiększyła się oferta, głównie kulinarna, Kół Gospodyń, które upodobały sobie nasze miodowe święto. Oprócz Kół biorących udział w Bitwie Regionów stawiły się licznie inne KGW, które na stoiskach serwowały pyszne, tradycyjne dania. Im zadedykowaliśmy lokalny konkurs kulinarny „KUJAWY MIODEM I MLEKIEM PŁYNĄCE”. Obok pszczelarzy i Kół Gospodyń Wiejskich zwiedzający mieli do dyspozycji stoiska rękodzielników z atrakcyjnymi wyrobami, drobnych przetwórców żywności, a także ogrodników, gdzie mogli zaopatrzyć się w rośliny ozdobne. Nie zabrakło atrakcji dla dzieci i dorosłych – szczególnie na stoisku Fundacji APIKULTURA. Zainteresowani mogli odwiedzić również Pasiekę Hodowlaną w Zarzeczewie, którą prowadzi starszy specjalista-pszczelarz Adrian Stankiewicz. Obok pasieki znajdują się, otwarte w maju tego roku, ścieżka edukacyjna przybliżająca tematykę pszczelarską oraz domek do inhalacji powietrzem ulowym. Ten ostatni wzbudził duże zainteresowanie. Wiele osób skorzystało z krótkich seansów w apidomku. Była także możliwość zdobycia vouchera na ten prozdrowotny seans, gdyż zapraszaliśmy zwiedzających na stoisko naszego Ośrodka, do udziału w MIODOWYM KONKURSIE. Zwycięzcy, oprócz wymienionego vouchera, otrzymywali słodki upominek. Nie zabrakło również stałego punktu targów, czyli pokazu odwirowywania miodu i jego degustacji.
W Zarzeczewie odbyła się także konferencja plenerowa pod hasłem „Pszczoły naturalnie! – nowatorskie praktyki pszczelarskie”. Wykładowcy zainteresowali swymi prelekcjami wielu hodowców i miłośników pszczół.
Oprócz tych atrakcji na stoiskach handlowych i promocyjnych, garści wiedzy na konferencji, zaproponowaliśmy naszym gościom wspaniałe występy artystyczne. Zespół Medic Retro wprowadził wszystkich w dobry humor na początku naszej imprezy, Polskie Kwiaty zachwyciły swym profesjonalizmem oraz rozłożystymi, falującymi spódnicami, a zespół CLIVER zaprezentował na koniec szczególnie adekwatny występ. Nasi goście bawili się przy ich największych przebojach, a utwór „Kocham Cię jak Irlandię” wzbudził poruszenie. Nie dość, że tekst piosenki nawiązuje do miasta Włocławka, to materiał do teledysku częściowo nakręcony został w siedzibie Oddziału Zarzeczewo, pałac okazał się bowiem idealnym „domem nad Wisłą”.
I dopłynęliśmy do końca… Mam tylko nadzieję, że w przyszłym roku rzeka miodu w Zarzeczewie będzie równie obfita. Dziękuję wszystkim gościom, którzy zaszczycili nas swoją obecnością, w szczególności pszczelarzom, przedstawicielom organizacji pszczelarskich, okolicznym mieszkańcom, gościom przybyłym z daleka, samorządowcom i przedstawicielom instytucji z otoczenia rolnictwa.
Anna Dykczyńska – komisarz targów Kujawsko-Pomorskie Miodowe Lato
Wyniki konkursów
NAJLEPSZA EKSPOZYCJA TARGOWA
I MIEJSCE – PASIEKA RUSZKOWSCY – Andrzej Ruszkowski, Tłuchowo
II MIEJSCE – PASIEKA „W BOBROWEJ DOLINIE” – Mirosław Pażniewski, Stary Bógpomóż
III MIEJSCE – FUNDACJA APIKULTURA, Klecza Dolna
MIÓD SEZONU
I MIEJSCE – PIOTR KOWALSKI ZA MIÓD WIELOKWIATOWY Z ROKITNIKIEM, Pasieka Pszczele Skarby, Rogoźno
II MIEJSCE – ANDRZEJ NIECHWIAROWICZ ZA MIÓD LIPOWY, Pasieka EKO-BÓR, Bralewnica
III MIEJSCE – MIROSŁAW PAŻNIEWSKI ZA MIÓD WIELOKWIATOWY, Pasieka „W Bobrowej Dolinie”, Stary Bógpomóż
KUJAWY MIODEM I MLEKIEM PŁYNĄCE
I MIEJSCE ZA "Odolińskie wariacje na temat deseru, czyli leśny poranek w kawowej mgle” – KGW O’dolinka z Odolionu
Wyróżnienia otrzymały wszystkie pozostałe koła biorące udział w konkursie:
– KGW Bodzanowo za Sernik na mleku skondensowanym, KGW Krępiny za Racuchy, KGW Kujawianki z Wagańca za Monoporcję, KGW Odnowa za Torcik miodowa fantazja, KGW Kruszynianki za Szarlotkę z lodami i sosem miodowo-malinowym, KGW Turzynki za Miodowy sernik gotowany z prażonymi orzechami, KGW Kujawianki ze Świątnik za Żeberka w miodzie a’la Kujawianki.
foto: Waldemar Lisiecki, Milena Gawrońska
KPODR w Minikowie, Oddział w Zarzeczewie
Warsztaty przyrodnicze pn. „Ochrona zasobów przyrodniczych na obszarach wiejskich”, wpisane do Planu Operacyjnego KSOW+ 2025.
29 lipca oraz 5 sierpnia 2025 roku Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie miał przyjemność zaprosić rolników, mieszkańców obszarów wiejskich oraz doradców rolniczych na warsztaty przyrodnicze pn. „Ochrona zasobów przyrodniczych na obszarach wiejskich”. W każdym spotkaniu udział wzięło 15 osób.
Warsztaty przeprowadził Dawid Kilon – pasjonata, ornitolog, przyrodnik, rysownik, podróżnik, fotograf przyrody, wykładowca na Politechnice Bydgoskiej. Podczas warsztatów uczestnicy dowiedzieli jak duże znaczenie w naszym życiu odgrywa różnorodność biologiczna. Wykładowca pokazał do jak wielkich zmian w populacji wybranych gatunków roślin i zwierząt doprowadziło uproszczenie krajobrazu oraz intensyfikacja produkcji rolnej. Znikają ostoje przyrody, środowiska marginalne (zakrzaczenia, zadrzewienia, mokradła), które są miejscem życia naszych sprzymierzeńców. Jednym z wielkich zagrożeń dla przyrody są gatunki inwazyjne, czyli takie gatunki, które wskutek działalności człowieka zostały wprowadzone poza obszar swojego naturalnego występowania. Niosą one duże ryzyko zaburzeń w funkcjonowaniu lokalnych, ewolucyjnie ustabilizowanych biocenozach, ponieważ zdolne są w krótkim czasie zdominować rodzime populacje, a nawet całe ekosystemy. Gatunki inwazyjne konkurują z rodzimymi o pożywienie i siedliska, a także tworzą hybrydy z gatunkami rodzimymi. Mogą być przyczyną bezpośredniej toksyczności, być rezerwuarem pasożytów i nosicielami patogenów. Wypierają rodzime gatunki i zubażają pulę genową środowiska przyrodniczego.
Jeśli nie zatrzymamy szalonego tempa spadku bioróżnorodności czeka nas katastrofa ekologiczna. Nasze nieograniczone potrzeby, ciągły pęd po wyższe plony, ekstremalny konsumpcjonizm powoduje wymieranie kolejnych gatunków. W ten sposób ograniczamy sobie możliwość korzystania z usług ekosystemowych, które są podstawą naszego przeżycia i dobrobytu.
Wykładowca przedstawił niezwykle ważną rolę zapylaczy w przyrodzie. Pokazał wiele przykładów praktyk przyczyniających się do ochrony gatunków zapylających. Ponadto przedstawił sytuację płazów i ptaków. Omówił praktyczne działania, które możemy podjąć by przyczynić się do poprawy jakości ich życia, co przełoży się z czasem na zwiększenie liczebności tych gatunków.
Podczas praktycznej części warsztatów uczestnicy udali się w teren, by bliżej poznać gatunki zamieszkujące w okolicy. Z uwagi na miejsca szkoleń, zlokalizowane w bogatej przyrodniczo okolicy (łąki, las, rzeka, stawy rybne) mieli możliwość podziwiać liczne gatunki charakterystyczne dla występujących siedlisk. Dzięki lunecie poznali detale charakterystyczne dla obserwowanych gatunków. Po powrocie z terenu uczestnicy namalowali na pierwszych warsztatach bociana, który jest ptakiem bardzo charakterystycznym dla naszego kraju. Symbolizuje w kulturze ludowej wiosnę, odrodzenie przyrody, płodność i szczęście. Podczas drugich warsztatów uczestnicy odwzorowali zimorodka, małego rybożernego ptaka, związanego z rzekami, jeziorami, kanałami. Zimorodek gniazduje w długich norach wydrążonych w piaszczystych skarpach, jest objęty ochroną gatunkową.
Była to doskonała okazja, żeby dokładnie poznać wybrane gatunki. Wykładowca omówił budowę ptaków, siedliska w którym występują, potrzeby pokarmowe, zwyczaje godowe, a także opowiedział wiele ciekawostek związanych z tymi gatunkami. Na koniec warsztatów każdy uczestnik otrzymał karmnik dla ptaków. Dzięki niemu w okresie zimowym ptaki będą mogły korzystać z dodatkowej stołówki. Jest to działanie, które przełoży się na wymierne efekty i wesprze populację ptaków.
Tematyka warsztatów była nie tylko niezwykle ciekawa, ale również bardzo potrzebna, gdyż kwestia różnorodności biologicznej dotyczy każdego z nas, a skutki jej spadku wszyscy dotkliwie odczujemy. Ważna jest świadomość tego procesu oraz praktyczna wiedza na temat dobrych praktyk sprzyjających bioróżnorodności.
Tekst i zdjęcia: Ilona Oleś, KPODR w Mnikowie
Warsztaty przyrodnicze współfinansowane zostały ze środków Unii Europejskiej
w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Operacja realizowana przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Instytucja Zarządzająca Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027
– Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Zasady legalnej sprzedaży produktów pierwotnych i przetworzonych – szkolenie stacjonarne
4 sierpnia w Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji im. Leona Janty-Połczyńskiego w Minikowie odbyło się szkolenie pn. „Zasady legalnej sprzedaży produktów pierwotnych i przetworzonych”.
Szkolenie zostało przygotowane z myślą o rolnikach i producentach żywności, którzy chcą rozpocząć działalność przetwórczą, a także sprzedawać nieprzetworzoną żywność wyprodukowaną we własnym gospodarstwie bezpośrednio konsumentom.
Celem spotkania było przekazanie praktycznej wiedzy na temat różnych form legalnej sprzedaży produktów wytwarzanych w gospodarstwach rolnych, takich jak: sprzedaż bezpośrednia, dostawy bezpośrednie, MLO oraz RHD. Podczas szkolenia omówiono min. aktualnie obowiązujące przepisy prawa, wymogi rejestracyjne, kwestie podatkowe, zasady prowadzenia dokumentacji, wymagania dotyczące znakowania produktów.
Szczególną uwagę poświęcono rolniczemu handlowi detalicznemu (RHD) jako formie działalności, która obecnie rozwija się najszybciej i niesie ze sobą najwięcej korzyści dla rolników.
Nie zabrakło również praktycznych wskazówek dotyczących wymagań higieniczno-sanitarnych, jakie muszą spełniać gospodarstwa zajmujące się produkcją żywności. W tej części szkolenia głos zabrała Pani Anna Naglik – specjalista z wieloletnim doświadczeniem w tej dziedzinie.
Tekst: Beata Chełminiak
Zdjęcia: Marzena Nowacka
Relacja z warsztatów „Zioła – cenne bogactwo natury”
15, 17, 22, 24 lipca 2025 roku Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie miał przyjemność zaprosić mieszkańców obszarów wiejskich oraz doradców rolniczych w ramach operacji pn. „Zioła – cenne bogactwo natury” na warsztaty zielarskie pn. „Zioła dobre na wszystko – wykorzystanie bogactw natury w życiu człowieka”.
Warsztaty odbyły się w Parku Sienno, idealnym miejscu do prowadzenia zajęć edukacyjnych z zakresu wykorzystania surowców zielarskich oraz znaczenia bioróżnorodności w życiu człowieka. Park w Siennie jest pozostałością po parku dworskim, założonym w stylu angielskim przy budowie pałacu w połowie XIX wieku. Na powierzchni około 3 ha znajduje się starodrzew, w tym kilka pomników przyrody, rośnie dużo gatunków krzewów, bylin oraz ziół. Jest to idealne miejsce, aby pokazać znaczenie różnorodność biologicznej w życiu człowieka. Bogactwo występujących gatunków oraz ich właściwości z pewnością stały się wspaniałą zachętą dla uczestników warsztatów do wprowadzania nowych gatunków w swoich gospodarstwach, ogródkach przydomowych czy nawet na domowe parapety. Przyczyni się to do urozmaicenia krajobrazu wiejskiego oraz ochrony gatunków zapylających.
Podczas warsztatów uczestnicy zapoznali się z zasadami zbierania ziół ze stanowisk naturalnych, uprawą poszczególnych gatunków roślin w sposób ekologiczny oraz z prawidłowym sposobem przechowywania i konserwacji surowców zielarskich. Po zdobyciu wiedzy na temat substancji czynnych występujących w surowcach zielarskich oraz ich wpływu na organizm człowiek uczestnicy warsztatów przeszli do części praktycznej. Mianowice, wykonali ziołową herbatkę na patyku, upiekli ziołowe ciasteczka, przygotowali ocet ziołowy z wybranych surowców. Dla urody natomiast przyrządzili hydrolat do twarzy, ziołową pastę myjącą do ciała oraz ziołowego serum do twarzy. Wszystkie produkty zostały wykonane z użyciem ziół, które można pozbierać ze stanowisk naturalnych lub uprawiać w ogródku. Proste przepisy oraz dostępność surowca z pewnością zachęciły uczestników do wprowadzenia ziół do codziennej diety. Wykonywanie podczas warsztatów kosmetyków z surowców naturalnych bez wątpienia zainspiruje uczestników do samodzielnego robienia pielęgnacyjnych specyfików w warunkach domowych. Dzięki temu zostanie zredukowana ilość powstających odpadów i użycie środków syntetycznych.
Warsztaty zielarskie realizowane w ramach operacji pn.” Zioła – cenne bogactwo natury”, to ogromna dawka wiedzy zarówno teoretycznej i praktycznej. Uczestnicy zajęć byli bardzo zadowoleni, że poznali tyle prostych, ale bardzo wartościowych przepisów na zastosowanie ziół dla zdrowia i urody.
Opracowanie i zdjęcia:
Ilona Oleś
KPODR w Minikowie
Warsztaty zielarskie współfinansowane zostały ze środków Unii Europejskiej
w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Operacja realizowana przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Instytucja Zarządzająca Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027
– Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Szkolenia na temat ziół w Głowińsku
22 lipca gościliśmy w Głowińsku, gdzie w tamtejszej świetlicy swoją „bazę” mają panie z tamtejszego KGW. Zaprosiły nas do przeprowadzenia szkolenia na temat ziół. Odpowiadając na ich potrzeby KPODR przedstawił temat związany z ziołami, drzewami i krzewami obecnymi w kulturze ludowej. To ciekawa rzecz, obserwujemy też wzrost zainteresowania zielarstwem. Była też część praktyczna. Degustowaliśmy herbatki z wiosennych kwiatów i liści, panie nauczyły się wykonywać ziołowe kadzidła słowiańskie i herbatki na patyku – doskonałe do użytku w domu. Są to również oryginalne pomysły na własnoręcznie wykonany upominek.
fot. Milena Gawrońska (PR/O. Zarzeczewo)
Warsztaty przyrodnicze pn. „Ochrona zasobów przyrodniczych na obszarach wiejskich”
Warsztaty przyrodnicze
pn. „Ochrona zasobów przyrodniczych na obszarach wiejskich”,
wpisane do Planu Operacyjnego KSOW+ 2025.
9 lipca br. w Galeryjce pod Platanem w Sicienku odbyły się szóste warsztaty pn.: „Ochrona zasobów przyrodniczych na obszarach wiejskich”. W spotkaniu wzięło udział 15 osób – mieszkańców obszarów wiejskich.
Warsztaty zostały przeprowadzone przez Dawida Kilona – ornitologa, podróżnika, fotografa przyrody, na co dzień wykładowcę Politechniki Bydgoskiej. Prelegent realizował wiele projektów edukacyjnych o tematyce przyrodniczej, organizował wyprawy i zajęcia przyrodnicze, ponadto wydał książkę „Ptaki Kilona”, która ilustrowana jest ponad 4 tys. jego rysunków.
Podczas warsztatów zostały omówione charakterystyczne siedliska występujące w krajobrazie terenów wiejskich. Przedstawiono temat bioróżnorodności i elementy przyrody, które są cenne i bogate biologicznie. Prelegent wskazał na duże znaczenie zapylaczy w przyrodzie i przedstawił wiele przykładów praktyk przyczyniających się do poprawy ich warunków bytowania. Zwrócił także uwagę na ochronę płazów i wskazał jakie działania warto podejmować, aby przyczynić się do poprawy ich liczebności. Szczególna uwaga została poświęcona ptakom, jakie zamieszkują tereny wiejskie. Pan Dawid przedstawił wiele gatunków ptaków i wskazał na problemy przyczyniające się do spadku ich populacji. Przedstawił wiele działań i rozwiązań jakie możemy wprowadzić w swojej okolicy, aby realnie wpłynąć na warunki bytowe ptaków. Duża uwaga poświęcona była korzyściom jakie wynikają z obecności ptaków na terenach wiejskich.
Przedstawione zagadnienia spotkały się z dużym zainteresowaniem. Uczestnicy zadawali wiele pytań, które wynikały często z ich własnych doświadczeń z ptakami w ich okolicy. Pan Dawid chętnie odpowiadał na pytania i wskazywał rozwiązania, które teraz uczestnicy będą mogli wprowadzić.
Druga część warsztatów to rysunek ptaka. Wybór padł na jerzyka, który bardzo licznie został zaobserwowany w najbliższej okolicy. Podczas pracy, bardzo dokładniej została omówiona nie tylko jego budowa, ale także przedstawiono charakterystykę gatunku i wiele ciekawostek z nim związanych. Powstały piękne prace, które każdy z uczestników zabrał ze sobą. Druga część warsztatów to także wyjście w pobliski teren, gdzie uczestnicy spotkania zaobserwowali wiele gatunków ptaków, a dzięki profesjonalnemu sprzętowi do obserwacji mogli z bliska przyjrzeć się napotkanym gatunkom.
Każdy uczestnik otrzymał także materiał promocyjny – karmnik dla ptaków. Zapewni on wsparcie dla lokalnej populacji ptaków w okresie zimowym, kiedy ptakom szczególnie trudno znaleźć pożywienie. Dla uczestników jest to pierwszy krok w działaniach na rzecz ochrony przyrody na obszarach wiejskich.
Warsztaty przyrodnicze były odpowiedzią na zapotrzebowanie edukacyjne wśród mieszkańców obszarów wiejskich. Istnieje potrzeba stałego podejmowania działań w kierunku odbudowy zasobów przyrodniczych. Niezastąpiony jest przy tym aktywny udział i zaangażowanie społeczeństwa.
Opracowanie: Marta Poła KPODR w Minikowie
Zdjęcia: Marta Poła, Dawid Kilon
Warsztaty przyrodnicze współfinansowane zostały ze środków Unii Europejskiej w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Operacja realizowana przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Instytucja Zarządzająca Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Zakończenie projektu „Demonstracje z zakresu produkcji i wykorzystania krajowych źródeł białka roślinnego na cele paszowe”
Świat nie stoi już w progu zmian klimatycznych, niestabilnych rynków paszowych i rosnących kosztów produkcji rolniczej, ale realnie mierzy się z nimi. Rolnictwo na całym świecie musi szukać nowych rozwiązań. Również polscy rolnicy coraz chętniej sięgają po alternatywne rozwiązania. Jednym z nich jest uprawa rośliny bobowate na coraz szersza skalę. Bobowate są nie tylko doskonałym źródłem białka paszowego, ale również korzystnie wpływają na glebę i cały system produkcji rolnej.
W odpowiedzi na potrzebę popularyzacji uprawy i wykorzystania bobowatych w różnych dziedzinach, wprowadza się różnego rodzaju działania promocyjne i marketingowe. Jednym z takich działań w Polsce jest ogólnokrajowy projekt „Demonstracje z zakresu produkcji i wykorzystania krajowych źródeł białka roślinnego na cele paszowe”. Realizowany on był od stycznia 2024 r., a jego zakończenie odbyło się 20-21 maja br. w Warszawie konferencją podsumowującą, na której przedstawiono wyniki realizacji działań zrealizowanych w projekcie. W ramach tego przedsięwzięcia przeprowadzono serię pokazów, szkoleń i badań, obejmujących wszystkie województwa – w tym oczywiście województwo kujawsko-pomorskie.
Projekt realizowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie (lidera projektu) przy współpracy z COBORU, Instytutem Zootechniki oraz wszystkimi wojewódzkimi ośrodkami doradztwa rolniczego finansowany był z poddziałania 1.2 w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2014-2020, dotyczącego wsparcia dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych. Działanie to miało na celu transfer wiedzy i innowacji w rolnictwie oraz podnoszenie świadomości społeczności wiejskiej w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych. Celem projektu natomiast było wdrożenie innowacyjnych praktyk w uprawie bobowatych oraz ich efektywne wykorzystanie w żywieniu zwierząt.
W ramach przedsięwzięcia powstało 91 obiektów demonstracyjnych podzielonych na trzy typy:
Typ A – demonstracje polowe i odmianowe w stacjach doświadczalnych oceny odmian COBORU
Typ B – gospodarstwa uprawiające bobowate i żywiące zwierzęta paszami własnej produkcji
Typ C – zakłady i gospodarstwa dysponujące technologią przetwórstwa pasz (np. ekstruderami).
W trakcie spotkań przeszkolono kilka tysięcy rolników z całej Polski, a działania zakończyły się konferencją podsumowującą w maju 2025 r.
Województwo kujawsko-pomorskie jest jednym z regionów szczególnie zaangażowanych w projekt. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zorganizował demonstracje we wszystkich trzech kategoriach. Kluczowym miejscem pokazów była Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Chrząstowie (obiekt typu A), gdzie zaprezentowano kilkanaście odmian grochu, bobiku i łubinu – roślin o dużym potencjale plonotwórczym i wartości biologicznej. W gospodarstwach typu B prowadzono pełny cykl uprawy bobowatych, a następnie obserwowano ich wpływ na żywienie zwierząt, w tym tuczników i drobiu. W wybranych obiektach typu C pokazano również technologię ekstruzji nasion – zabiegu znacznie zwiększającego strawność białka roślinnego.
Bobowate w płodozmianie: regeneracja gleby i niższe koszty
Jedną z największych zalet wprowadzenia bobowatych do płodozmianu jest ich pozytywny wpływ na stan gleby i bilans azotu. Rośliny takie jak groch, łubin czy bobik wchodzą w symbiozę z bakteriami brodawkowymi, wiążąc azot atmosferyczny i wzbogacając glebę w ten pierwiastek. Dzięki temu zmniejsza się zapotrzebowanie na nawożenie mineralne – nawet o 40–80 kg N/ha w roku następnym.
Wykres 1 – Bilans azotu po uprawie roślin bobowatych – pokazuje dodatni wpływ tych roślin na zawartość azotu w glebie (średnio +40 kg N/ha), w przeciwieństwie do zbóż, które pozostawiają ujemny bilans (ok. -20 kg N/ha).
Ponadto bobowate poprawiają strukturę gleby, jej aktywność biologiczną oraz zwiększają retencję wody. Ich głęboki system korzeniowy spulchnia profil glebowy, co korzystnie wpływa na kolejne rośliny – zwłaszcza zboża ozime. Badania prowadzone w ramach projektu wykazały, że pszenica wysiana po bobiku plonowała wyraźnie lepiej niż po zbożach w monokulturze, co dodatkowo wzmacnia zasadność stosowania płodozmianów złożonych również z gatunków z rodziny bobowatych.
Nie do przecenienia jest też wpływ bobowatych na ograniczanie presji chwastów i chorób – dzięki zmianie rytmu upraw i wprowadzeniu innej technologii agrotechnicznej.
Koszty i opłacalność uprawy bobowatych
Jedną z kluczowych kwestii dla rolników są koszty. Jak wynika z analiz wykonanych w ramach projektu, nakłady poniesione na uprawę roślin bobowatych są umiarkowane i często niższe niż przy intensywnej produkcji zbóż. Główne koszty to materiał siewny (ok. 300–600 zł/ha) oraz ochrona przed chwastami i chorobami (ok. 200–400 zł/ha). Nawożenie azotowe jest ograniczone lub całkowicie zbędne.
Średni koszt uprawy łubinu czy bobiku waha się między 1300 a 1800 zł/ha. Przy plonach rzędu 3–4 t/ha i cenie sprzedaży ok. 1000–1200 zł/t, zysk z hektara może przekroczyć 1500 zł – zwłaszcza w gospodarstwach, które same wykorzystują ziarno w żywieniu zwierząt. Dodatkowym atutem jest możliwość ubiegania się o dopłaty rolnośrodowiskowe czy ekoschematy, w których bobowate są dodatkowo finansowane.
Wykres 2 – Koszty uprawy roślin bobowatych na 1 ha – z podziałem na kluczowe środki produkcji, m.in. materiał siewny, ochronę roślin, nawozy, usługi siewu i pracę maszyn.
Zalety i wady uprawy roślin strączkowych
Zalety:
– dostarczają wartościowego białka roślinnego,
– poprawiają strukturę i żyzność gleby,
– wiążą azot atmosferyczny, ograniczając potrzebę nawożenia,
– dobrze wpisują się w praktyki zrównoważonego rolnictwa,
– są atrakcyjne finansowo przy wykorzystaniu w gospodarstwie,
– umożliwiają różnicowanie produkcji i udział w ekoschematach.
Wady:
– większa podatność na chwasty w fazie wschodów,
– wrażliwość na warunki pogodowe w okresie kwitnienia i dojrzewania,
– trudność w zbiorze niektórych odmian (np. soi),
– ograniczony rynek zbytu dla nadwyżek nieprzetworzonych.
Bobowate w żywieniu zwierząt (krótko)
Rośliny bobowate, takie jak groch, bobik czy łubin, są wartościowym źródłem białka w diecie tuczników, bydła i drobiu. Po poddaniu różnym zabiegom uszlachetniającym (np. ekstruzji), ich strawność znacznie wzrasta. Stosowanie krajowego białka w paszach ogranicza koszty żywienia i uniezależnia od importu soi. Wyniki doświadczeń prowadzone w gospodarstwach rolnych (obiekty typu B) opisane zostały w dziennikach obserwacji (dane do pobrania stronie: https://www.cdr.gov.pl/projekty-i-wspolpraca/demonstracje-bialko) i omówione w trakcie konferencji podsumowującej (link do konferencji poniżej artykułu).
Rolnicy, nie tyko ci którzy wzięli udział w projekcie, coraz częściej decydują się na rozszerzenie areału roślin bobowatych i wprowadzenie ich do stałego płodozmianu.
Roślinne źródła białka – zarówno w diecie ludzi, jak i zwierząt – mają ogromny potencjał. Ich rozwój może przyczynić się do:
– zwiększenia niezależności żywieniowej kraju,
– poprawy zdrowia społeczeństwa,
– ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko,
– rozwoju lokalnego rolnictwa i przemysłu spożywczego.
Aby jednak w pełni wykorzystać ten potencjał, potrzebna jest spójna polityka publiczna, skuteczna promocja oraz realne wsparcie rolników i producentów. To nie tylko kwestia zdrowia i ekonomii – to także inwestycja w zrównoważoną przyszłość.
Projekt pokazał, że uprawa roślin wysokobiałkowych to nie tylko sposób na tańsze żywienie zwierząt, ale także ważny element ochrony gleby, środowiska i samowystarczalności gospodarstwa. Kujawsko-Pomorskie – z silnym zapleczem doradczym, zaangażowaniem rolników i dobrą bazą demonstracyjną – ma szansę stać się jednym z liderów krajowej produkcji białka roślinnego.
Autor: Natalia Narewska
Źródła: KPODR, CDR Brwinów, gov.pl, COBORU, demonstracje.cdr.gov.pl
Transmisja online z konferencji:
Część 1: https://www.youtube.com/watch?v=jsER01NZO3I&list=PLcvkZpqyfzYKASQSLKEKlqSDe3WZ9zdFq&index=8
Część 2: https://www.youtube.com/watch?v=IwsZYmk607Y&list=PLcvkZpqyfzYKASQSLKEKlqSDe3WZ9zdFq&index=9
Część 3: https://www.youtube.com/watch?v=29p66ILnmNY&list=PLcvkZpqyfzYKASQSLKEKlqSDe3WZ9zdFq&index=10
W Minikowie założono Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Energetycznych
4 lipca 2025 roku w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie odbył się zjazd delegatów i delegatek ze spółdzielni energetycznych z całej Polski.
Uczestnicy spotkania powołali Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Energetycznych składający się aktualnie z 14 członków. W spotkaniu wzięli udział goście z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowej Rady Spółdzielczej, Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie oraz przedstawiciel firmy ubezpieczeniowej Uniqa, blisko związanej z polską spółdzielczością.
To właśnie Minikowo zostało wybrane przez Spółdzielnie Energetyczne na Zjazd Założycielski oraz siedzibę Krajowego Związku Rewizyjnego.
Podczas Zjazdu wybrano władze związku i uchwalono statut.
Podstawowym celem działania Związku Rewizyjnego jest opracowanie wytycznych do lustracji. Zgodnie z prawem spółdzielczym każda spółdzielnia powinna raz na trzy lata przejść proces lustracji, czyli rodzaj kontroli przeprowadzanej przez uprawnionego lustratora. Uprawnienia nadaje Krajowa Rada Spółdzielcza. Ten Związek to organizacja, która zrzesza praktyków posiadających wiedzę pozwalającą wypracować, we współpracy z Krajową Radą Spółdzielczą wytyczne do lustracji. To szczególnie ważne przy Spółdzielniach Energetycznych. Dodatkowo często zmieniające się prawo energetyczne wymusza ciągłą aktualizację wiedzy.
Kolejnym krokiem powołanego Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Energetycznych jest wpis do KRS. Zapraszamy spółdzielnie zainteresowane członkostwem do kontaktu i składania deklaracji przystąpienia do Związku Rewizyjnego. Czas działać razem!
Zjazd w Minikowie przebiegał w atmosferze konstruktywnego dialogu.
To było 7 godzin intensywnej pracy, ale też inspirujących rozmów i spotkań. Podczas Zjazdu mieliśmy okazję nie tylko powołać Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Energetycznych, ale też spojrzeć w przyszłość i zastanowić się nad wyzwaniami, które stoją przed spółdzielcami energetycznymi.
Dziękujemy wszystkim gościom delegatom za aktywny udział, a nowo wybranym władzom życzymy powodzenia w realizacji przyjętych celów!