Relacje

Przetwórstwo owoców i warzyw w gospodarstwie rolnym

19 listopada br. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zorganizował szkolenie stacjonarne o charakterze warsztatowym pn. „Przetwórstwo owoców i warzyw w gospodarstwie rolnym”. W wydarzeniu wzięło udział 13 osób. Uczestnikami byli rolnicy, sadownicy oraz koła gospodyń wiejskich.

Pan Ryszard Zarudzki, zastępca dyrektora KPODR, dokonał oficjalnego otwarcia i przywitał zgromadzonych słuchaczy. Celem szkolenia było przybliżenie uczestnikom tematyki związanej z zakładaniem małego przetwórstwa, zapoznanie ich z formami sprzedaży oraz wymaganiami higieniczno-sanitarnymi dla kuchni domowej w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Prowadząca Pani Magdalena Kulus opowiedziała uczestnikom szkolenia o dostawach bezpośrednich oraz o rolniczym handlu detalicznym. W drugiej części przedstawiła jakie wymagania higieniczno-sanitarne należy spełnić w kuchni domowej, aby móc prowadzić małe przetwórstwo w gospodarstwie rolnym. W ostatniej warsztatowej części uczestnikom zaprezentowano tłoczenie soku jabłkowego przy użyciu rozdrabniacza oraz hydroprasy, które mogą być stosowane w warunkach domowych.

Soki tłoczone charakteryzują się mętną barwą, zawierają cząsteczki miąższu surowca z którego wyciśnięto sok oraz stanowią niezwykle bogate źródło witamin, substancji odżywczych, makro- i mikroelementów.

Uczestnicy szkolenia poszerzyli wiedzę z zakresu przetwarzania produktów pochodzenia roślinnego przy zachowaniu odpowiednich przepisów higieniczno-sanitarnych, które są związane z małym przetwórstwem oraz formami sprzedaży.  Warsztat z tłoczenia soków pozwolił na zapoznanie się z zakresem technologii produkcji, dystrybucją oraz dobrymi praktykami higienicznymi i produkcyjnymi w gospodarstwie rolnym. Szkolenie połączone z warsztatem stało się płaszczyzną wymiany doświadczeń oraz praktyk w zakresie lokalnego przetwórstwa i wprowadzania na rynek żywności produkowanej sposobem tradycyjnym, którą można wytwarzać w ramach rolniczego handlu detalicznego, wpisującego się w krótkie łańcuchy dostaw żywności (bezpośrednio od producenta do konsumenta finalnego). Małe przetwórstwo zwiększa rentowność gospodarstwa, stając się coraz bardziej znaczącym dodatkowym źródłem dochodów mieszkańców obszarów wiejskich. 

 

 

 

Stan zbóż i rzepaku ozimego przed zimą

Wielu rolników pamięta co się stało w sezonie 2011/2012 (nastąpiło prawie całkowite wymarznięcie rzepaku i zbóż), a także duże straty zimą 2015/2016 jakie ponieśli rolnicy. Wtedy mrozy, jakie wtedy miały miejsce zniszczyły zdecydowaną większość ozimych zasiewów. Układ pogody był taki, że gdy wystąpiły mrozy, to trwały długo, a spadki temperatur wyniosły nawet -25oC. Diodatkowo wiały silne wiatry i brakowało okrywy śnieżnej. Takich niekorzystnych warunków nie było w kolejnych latach, więc i straty nie były wtedy tak duże. Trudno się jednak dziwić, że rolnicy o tej porze martwią się o przezimowanie roślin. Jest to bardzo ważne, chociażby ze względu na koszty, które ponieśli.

Każdy rolnik wie że:

– straty po zimie, choćby najniższe ale zawsze występują,
– w rzepakach i jęczmieniach ozimych, straty zawsze następują szybciej i są większe,
– poza soradycznymi, zajmującymi najczęściej duże obszary zjawiskami klęskowymi, straty zazwyczaj mają charakter zjawisk lokalnych nie tylko w znaczeniu regionalnym, ale także indywidualnym, tzn. występują w obrębie wsi, samego gospodarstwa, a nawet każdego pola.

W naszym regionienajczęściej martwimy się o zasiewy rzepaku ozimego oraz jęczmienia ozimego. Nieco mniej o zasiewy żyta, pszenicy i pszenżyta. Od stworzonych przez rolnika warunków glebowych, właściwego doboru odmian, terminów, gęstości i głębokości siewu oraz przedsiewnego nawożenia w dużej mierze zależy jak rośliny przygotują się do zimy.

     

Fot. Stan plantacji w tym sezonie przed zimą jest w większości dobry i bardzo dobry. Na zdjęciu po lewej prawidłowo przygotowana do zimy roślina rzepaku.
 

O zimotrwałości decyduje zdolność danej rośliny do maksymalnego zahartowania się, które następuje w warunkach stopniowego obniżania się temperatur i dopiero znaczne ich spadki bez okrywy śnieżnej sprawiają, że rośliny słabiej przygotowane do zimy mają mniejsze szanse na przetrwanie. Zimotrwałość jest cechą, na którą składa się odporność na: wymarzanie, wyprzenie, skorupę lodową, wysmalanie oraz wysadzanie roślin i rozrywanie korzeni.

Mrozoodporność zależy od gatunku i odmiany rośliny oraz jej zahartowania. Hartowanie polega na przejściu przez roślinę wewnętrznych przemian fizjologicznych i chemicznych, w procesie których zmienia się metabolizm.

Wymarzanie to bezpośrednie działanie mrozu na nieokryte śniegiem rośliny, kryształki lodu rozrywają tkanki roślin.

Wysmalanie roślin występuje wtedy, gdy przy braku okrywy śnieżnej na polu wieje mroźny i suchy wiatr, powodując wysuszanie roślin. Zamarznięta gleba uniemożliwia pobieranie wody i roślina powoli zamiera, a jej organy nadziemne wyglądają jak spalone.  Gdy jest śnieg zagrożenie praktycznie nie występuje. Możliwe małe straty lokalne na przewiewach.

Wyprzenie roślin ma miejsce wówczas, gdy obfite opady śnieżne pokrywają niedostatecznie zamarzniętą glebę.

Wysadzanie występuje na przedwiośniu, gdy temperatura w dzień jest dodatnia, a nocą ziemia zamarza. Na glebach bogatych w próchnicę i gromadzących wodę dochodzi wtedy do uszkadzania i rozrywania korzeni, a nieraz do „wysadzania”, czyli wypychania ich na powierzchnię. Zagrożenie dla większości naszych gleb – małe.

Jaka będzie tegoroczna zima jeszcze nie wiemy. Na pewno będzie się nieco różniła się od kilku poprzednich, choć należeć powinna do tych normalnych w naszej strefie klimatycznej, i mamy nadzieję, że podobnie jak w ubiegłym sezonie, raczej nie narobi dużych szkód w oziminach. Jednak, jak zawsze tu i ówdzie pojawią się puste place (widać je już jesienią) na polach wynikające z wielu czynników, od mozaiki gleby począwszy, poprzez susze lokalne aż po błędy agrotechniczne. Na wiosnę wystąpi także zapewne efekt lokalnych podtopień (tzw. wymakanie), a także uszkodzenia  wywołane przez szkodniki, takie jak śmietka kapuściana i pchełki w rzepaku, śmietka ozimówka i łokaś garbatek czy mszyce w zbożach i choroby, jak np. sucha zgnilizna kapustnych i czerń krzyżowych w rzepaku oraz zgorzele, a także pleśń śniegowa czy septoriozy i mączniak w zbożach.

Podczas kilku lustracji wykonanych pod koniec października i na początku listopada można z całą pewnością stwierdzić, że nie jest źle, a nawet, w naszym regionie jest dość dobrze. Na szczęście warunki (opady deszczu i temperatura), jakie panowały pod koniec lata i jesienią pozwoliły spokojnie i dobrze zasiać zarówno rzepak, jak i zboża ozime. Ich stan prawie wszędzie jest dobry.

 

     

Fot. Lustracje w połowie października pokazały obecność śmietki kapuścianej i początek deficytu pokarmowego. W połowie listopada nie wzrosło zagrożenie ze strony śmietki natomiast deficyt pokarmowy (azotu N i fosforu P) wraz ze spadkiem temperatur znacznie się zwiększył.

Dla siewek rzepaku największym zagrożeniem są szkodniki, zwłaszcza śmietka kapuściana i pchełki, tym bardziej, że wycofano szereg zapraw nasiennych służących ich ograniczeniu. Jak pokazały lustracje, jeśli rolnicy wysiali odpowiedni materiał siewny zaprawiony nowymi zaprawami (materiał siewny kwalifikowany przy współpracy z uznanymi firmami hodowlanymi i nasiennymi) efekt jest bardzo dobry. Lustracje nie wykazały dużej ilości larw i zbyt dużych uszkodzeń korzeni (na poziomie 5-15% roślin). Jeśli chodzi o presję ze strony chorób (sucha zgnilizna i czerń krzyżowych) nie odbiega ona od ubiegłorocznej. Większość rolników wykonała jeden zabieg i to w zupełności wystarczyło. Widać na niektórych polach deficyt pokarmowy, głównie azotu i fosforu. Objawia się to poprzez jasno-zieloną barwę liści i fioletowe przebarwienia, które są tym większe im większy deficyt azotu.

 

  
  

Fot. Z lewej pszenica siana w optymalnym terminie jest w fazie krzewienia, z prawej późno siana pszenica w fazie 2 liści.
Generalnie zboża też wyglądają dobrze. Ich zaawansowanie w rozwoju widać wyraźnie na polach, a wszystko zależy od terminu i głebokości siewu.Większość rolników wysiała zboża na głębokość 2-3 cm i różnice na polach wynikają przede wszystkim z różnych terminów siewu. Wcześniej zasiane jęczmień i żyto przeważnie mają już 2-3 rozkrzewienia. Zasiane w optymalnym terminie pszenice i pszenżyta aktualnie krzewią się, mają już po 2 pędy. Siane po 5 października mają 2 liście i będą się krzewić nieco później. Ogólnie stan zdrowotny jest dobry. Na niektórych roślinach pojawiają się już pierwsze oznaki chorób.

 

Opracowanie i fot.
Marek Radzimierski
KPODR w Minikowie O/Przysiek

 

Gospodarka nawozami na poziomie gospodarstwa rolnego

4 listopada w Minikowie odbyło się szkolenie nt „Gospodarka nawozami na poziomie gospodarstwa rolnego” przy współudziale Polskiego Kluby Ekologicznego, Koalicji Żywa Ziemia i Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, w którym uczestniczyli rolnicy i doradcy rolni z całego województwa. Omawiane były tematy związane z funkcją próchnicy w glebie, bilansowaniem składników pokarmowych w gospodarstwie, programami kalkulacyjnymi do określania zapotrzebowania na składniki odżywcze, rolnictwem regeneratywnym oraz propozycjami Krajowego Planu Strategicznego w kontekście produkcji zdrowej żywności przy zachowaniu równowagi agroekosystemów. W załączonych prezentacjach można zobaczyć przedstawiany na spotkaniu materiał.

Co nowego we Wspólnej Polityce Rolnej – propozycje – M. Staniszewska

Próchnica Kompostowanie – U.Sołtysiak

Rolnictwo Regeneratywne – R.Borek

Na kanale youtube naszego Ośrodka będzie można również zobaczyć (od 22.11)  wystąpienia naszych prelegentów. https://www.youtube.com/channel/UCC9bUzFo5haRN2ni9jaLz5g

 

Natalia Narewska
KPODR w Minikowie

Upowszechnianie wiedzy i dobrych praktyk rolniczych w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym

  „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

 

W dniach 27.09.2021-2.10.2021 odbył się wyjazd studyjny w ramach operacji ”Upowszechnianie wiedzy i dobrych praktyk rolniczych w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym”, wpisanej do Planu operacyjnego KSOW na lata 2020-2021. Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

 Uczestnicy wyjazdu, którymi byli rolnicy ekologiczni, przetwórcy, rolnicy konwencjonalni zainteresowani  ekologicznymi metodami produkcji oraz doradcy z terenu woj. kujawsko-pomorskiego, odwiedzili gospodarstwa ekologiczne oraz przetwórnie w województwie małopolskim, poznając dobre praktyki i innowacyjne rozwiązania w rolnictwie ekologicznym.

W ramach wyjazdu wizytowaliśmy w dwóch gospodarstwach położonych w podkrakowskich Niezwojowicach.

 

Fot. 1  Z wizytą w gospodarstwie p. Andrzeja Przybycień, Niezwojowice

Gospodarstwo pana Andrzeja Przybycień, to obecnie jedyne towarowe gospodarstwo ekologiczne w powiecie proszowickim. Prowadzi je od 1990 roku, ale tak naprawdę początki ekologii w jego gospodarstwie sięgają lat 80-tych XX wieku, kiedy to nawiązał współpracę z prekursorami rolnictwa ekologicznego w Polsce. Ta współpraca zaowocowała utworzeniem w 1989 roku pierwszego w Polsce Stowarzyszenie Rolników Ekologicznych EKOLAND.   Grunty orne stanowią 10 ha. W płodozmianie dominują uprawy warzyw, z których gospodarz uzyskuje bardzo dobre plony. Średnie plony odpowiednio na poziomie: ziemniaki około 30 t z ha, marchew jadalna około 40 t/ha, pietruszka  20t/ha, seler 25t/ha, cebula 30 t/ha, czosnek 80 000 główek z ha, kapusta 40t/ha, por 170 tysięcy sztuk z ha, dynia plon 40 t/ha, czarna rzepa- 25t/ha, ogórek 40 t/ha.


Fot. 2 Tegoroczne zbiory selera w gospodarstwie ekologicznym p. Andrzeja Przybycień

 

W poplonie rolnik uprawia koper, czarną rzodkiew, burak ćwikłowy. Produkcja zbóż stanowi około 2 ha. Na areale około 3 ha co roku wysiewana jest mieszanka strączkowo- zbożowa na poplon. Do siewu stosuje kwalifikowany, ekologiczny materiał siewny.  Odchwaszczanie przeprowadzane jest mechanicznie oraz za pomocą pielnika z palnikiem gazowym. Gospodarstwo podlega corocznej kontroli i certyfikacji przez jednostkę certyfikującą, posiada również certyfikat bezpieczeństwa żywności HACCP, Global G.A.P. Freshmazovia, najważniejszy prywatny międzynarodowy system jakości i bezpieczeństwa żywności w produkcji pierwotnej, który jest niezbędny w nowoczesnym handlu. Wytworzone produkty są sprzedawane dla dużych sieci Makro, NATU BIO  oraz przetwórni BIOFOOD. Warzywa są starannie konfekcjonowane i pakowane w specjalnie przeznaczonym dla tego celu pomieszczeniu, zapewniającym najwyższe standardy i normy bezpieczeństwa żywności, co potwierdzają odpowiednie certyfikaty. Rolnik dostarcza towar do odbiorców własnym transportem.

Pan Andrzej współpracuje z Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie, szkołą rolniczą w Piotrowicach Małych oraz MODR Karniowice. Bierze udział w konferencjach, sympozjach oraz targach  dotyczących ekologicznych metod produkcji. Podczas spotkań zwraca uwagę na problemy rolników ekologicznych. Bolączką rolników ekologicznych w Małopolsce jest brak przetwórstwa, brakuje również producentów pasz ekologicznych. Wytwórnie, które dotychczas działały nie wytrzymały konkurencji. Brakuje również grup producenckich, które mogłyby konkurować z silnym obecnie rolnictwem ekologicznym np. niemieckim, włoskim, czy Izraela.

Drugim odwiedzanym gospodarstwem było położone w sąsiedztwie 5-hektarowe gospodarstwo ekologiczne i zagroda edukacyjna  „Pszczółki”. Prowadzi je pani Agnieszka Król wraz z rodzicami. W gospodarstwie prowadzony jest chów gęsi polskiej białej, indyków i kur. Dominuje uprawa warzyw i owoców, które są wykorzystywane i przetwarzane w gospodarstwie. W ramach zajęć w zagrodzie edukacyjnej uczestnicy poznają cykl życia pszczelej rodziny i proces powstawania miodu. Można tutaj odpocząć z dala od zgiełku miasta, spróbować potraw przygotowanych tylko z naturalnych produktów i przekonać się czym jest polska gościnność. W menu gospodyni wyjątkowe produkty tj. gęś biesiadna wsią zalana pieczona na kapuście z jabłkami i śliwkami węgierkami, gruszki bądź śliwki węgierki w zalewie domowej, chleb razowy: czy oczywiście pyszna szarlotka. W ramach Rolniczego Handlu Detalicznego (RHD) prowadzone jest przetwórstwo oraz sprzedaż produktów z własnego gospodarstwa. To również miejsce, w którym priorytetem jest wychowanie w duchu patriotyzmu, poszanowaniu historii i umiłowania ziemi. Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z funkcjonowaniem zagrody edukacyjnej. Na pięciu hektarach zainteresowania historyczne przeplatają się z miłością do zwierząt i gotowania oraz z  zamiłowaniem do ogrodu, pszczół i zdrowego stylu życia.

Fot. 3 Warzywa na podwyższonej grządce  gospodarstwie p. Agnieszki Król

 


Fot. 4 Sklepik z produktami z własnego gospodarstwa.

 

Kolejny dzień wyjazdu i następne ciekawe gospodarstwa. Tym razem gościliśmy u Pań:  Lucyny Gaweł i Martyny Chodorowicz. Mama i córka, prowadzą dwa odrębne gospodarstwa ekologiczne w Woli Batorskiej położonej między Puszczą Niepołomicką a Wisłą. Obydwa specjalizują się w produkcji warzyw w gruncie i pod osłonami. Pani Lucyna Gaweł gospodaruje wraz z mężem na 8-miu hektarach. Od 2003 posiadają certyfikat ekologiczny. Produkują warzywa na lokalny krakowski Targ Pietruszkowy oraz zajmują się hodowlą bydła rodzimej rasy polska czerwona, królików i kur niosek polskiej rasy Zielononóżka kuropatwiana. Zwierzęta zapewniają naturalny nawóz wykorzystywany przy uprawie warzyw.

By mieć możliwość prowadzenia handlu na Targu Pietruszkowym konieczne jest spełnienie 3 wymogów:

– wymóg lokalności – odległość gospodarstwa powinna wynosić do ok. 150 km od Krakowa,

– wymóg naturalności – posiadanie certyfikatu ekologicznego lub zgoda na poddanie się niezapowiedzianym badaniom laboratoryjnym;

-wymóg bezpośredniości– rolnik lub przetwórca sprzedaje swoje produkty sam lub sprzedaż prowadzona jest przez kogoś z jego rodziny.

Fot. 5 Uczestnicy wyjazdu studyjnego poznają zasady ekologicznej uprawy jarmużu w gospodarstwie p. Lucyny Gaweł.

 

Główne uprawy obejmują ziemniaki, kapustę głowiastą i pekińską, pietruszkę marchewkę, rzepę, sałaty, fasolę szparagową, koper, ogórki gruntowe, pomidory, por i seler i burak ćwikłowy. Część warzyw jest  przetwarzana w gospodarstwie i sprzedawana w ramach RHD. Na terenie gospodarstwa znajduje się 12  tuneli foliowych, w których od wczesnej wiosny do późnej jesieni uprawiane są warzywa, Od lutego rusza wysiew nowalijek: rzodkiewki, sałaty, szczypioru i koperku.

Fot. 6  Uprawa warzyw pod osłonami.

Gospodarstwo pani Martyny Chodorowicz choć niewielkie, gdyż powierzchnia wynosi dwa hektary gruntów ornych, stanowi przykład innowacyjnego gospodarstwa, w którym dominuje uprawa ziemniaków, ziół, warzyw i zbóż. Uprawa warzyw i ziół prowadzona jest w ośmiu tunelach foliowych. Rolniczka jest przykładem beneficjenta działania „Restrukturyzacja małych gospodarstw” PROW 2014-2020, w ramach którego zakupiła miniciągnik o mocy 50 KM do pracy w tunelach i na polu. W gospodarstwie prowadzona jest sprzedaż bezpośrednia produktów oraz przygotowywane są paczki dla klientów, którzy zamawiają towar telefonicznie lub przez internet. Raz w tygodniu paczki rozwożone są do odbiorców w Krakowie.

Fot. 7  Uprawa mizuny – musztardowca japońskiego w gospodarstwie p. M. Chodorowicz.

 


Fot. 8 Z wizytą w gospodarstwie państwa Bobaków.

 

Część wyjazdu studyjnego spędziliśmy na Podhalu, w najwyżej położonej miejscowości w Polsce, w Zębie. Tutaj znajduje się gospodarstwo Pana Bolesława Bobaka. Jest to przykład gospodarstwa, w którym prowadzony jest chów bydła mlecznego oraz owiec. W ramach RHD produkowane są sery. Tradycje wytwarzania prawdziwych serów góralskich są w rodzinie Bobaków kultywowane od wielu pokoleń, dlatego tak wielu klientów docenia oryginalny smak serów białych, wędzonych, bryndzy, bundza czy coraz popularniejszego poza Podhalem korbacza, który kształtem przypomina makaronowe nitki, a historia jego wytwarzania ma ponad dwieście lat.

Fot. 9 Serowarnia, tutaj  powstają przepyszne, ekologiczne sery.

 

 Gospodarstwo otrzymało certyfikat Produkt Lokalny z Małopolski przyznawany przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska. Przyznanie certyfikatu jest potwierdzeniem, że w gospodarstwie Państwa Bobaków stosuje się ekologiczne metody hodowli zwierząt oraz zlokalizowane jest ono na terenie Małopolski. Gospodarstwo należy do Małopolskiego Stowarzyszenia Rolników Ekologicznych „Natura”. Rodzina zajmuje się także eko-agroturystyką.

Sery góralskie dostępne są w sprzedaży bezpośredniej, zarówno w gospodarstwie, jak i na miejscowych targowiskach w Zakopanem i Krakowie na Targu Pietruszkowym oraz Targu Produktów Lokalnych.

Kolejny punkt programu to wizyta w Centrum Edukacji Przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego w Zakopanem. Podczas spaceru edukacyjnego po ośrodku pierwszym punktem zwiedzania była  największa w Polsce makieta Tatr – prezentacji, która jest na niej wyświetlana, towarzyszył komentarz lektora. Kolejnym etapem spaceru była projekcja  filmu oraz bardzo realistyczne dioramy, czyli trójwymiarowe makiety przedstawiające łąkę i las oraz wpływ człowieka na tatrzańskie ekosystemy. Zdobyliśmy wiedzę na temat walorów przyrodniczych TPN i sposobów ich ochrony. Swobodne przemieszczanie się zwierząt  ma ogromne znaczenie dla zachowania bioróżnorodności obszarów chronionych. Bogactwu roślinności odpowiada bogactwo krajobrazowe. TPN otacza obszar otuliny, na którym dozwolone są niektóre formy działalności rolniczej i gospodarczej. Pewne przejawy tradycyjnej gospodarki rolnej (wypas owiec, koszenie traw) dozwolone są nawet na obszarach pod ścisłą ochroną, co jest o tyle uzasadnione, że działalność taka ma tu wielowiekową tradycję, a zaprzestanie jej może spowodować drastyczne zmiany w ekosystemie. Ekologiczne gospodarstwa z całą pewnością korzystnie wpisują się w ochronę  różnorodności biologicznej tego regionu.

Przedostatni dzień pobytu w pięknych stronach województwa małopolskiego spędziliśmy poznając asortyment i specyfikę powstawania ekologicznych soków w tłoczni soków Maurera.

Fot. 10 Ekologiczne soki z tłoczni soków Maurera

Z uwagi na formę tworzenia – są to produkty tłoczone bezpośrednio ze świeżych owoców, warzyw oraz ziół. Co istotne, wszystkie składniki, z których wykonywane są soki ekologiczne pochodzą z certyfikowanych upraw ekologicznych, a więc wolnych do chemii, pestycydów i wszystkich innych, niekorzystnych dla ludzkiego zdrowia substancji. W każdym przypadku są to soki bez dodatku cukru, zawierające jedynie cukier naturalnie występujący w warzywach i owocach.

W bogatej ofercie znajdują się soki ekologiczne dostępne zarówno w kartonach, jak również i butelkach o różnych rozmiarach. Wśród składników, z których tłoczone są soki, znaleźć można m.in. truskawki, jabłka, gruszki, śliwki, maliny, czarną porzeczkę, marchew, buraczki, rabarbar, pokrzywę, kwiat czarnego bzu, miętę oraz wiele innych. Mieliśmy okazję delektować się smakiem tych wyjątkowych produktów.

Na zakończenie pobytu w Małopolsce odwiedziliśmy ekologiczne gospodarstwo koziarskie pani Agnieszki Libury w Kobylcu, gmina Łapanów. Jest to bardzo ciekawe gospodarstwo ekologiczne, którego właścicielka wręcz zaraża entuzjazmem i radością życia. Z ogromnym zainteresowaniem wysłuchaliśmy historii powstania tego miejsca. Gospodarstwo o pow. 10 ha stanowią: sad aroniowy, ogród warzywny, łąki, pastwiska i las. Prowadzi hodowlę zachowawczą kóz karpackich. Obecnie jest ich 60 sztuk. Na bieżąco współpracuje Instytutem Ochrony Zasobów Genetycznych, pracując nad zachowaniem i odnową starej, polskiej rasy kóz karpackich. Zwierzęta biorą udział w wystawach i są protoplastami kolejnych stad w Polsce. Z mleka tej rasy powstają sery, a z mięsa wędliny i potrawy dla domowników, pracowników oraz gości. Kuchnia bazuje na produktach ekologicznych z własnego gospodarstwa. Przetwórstwo odbywa się w ramach RHD. Oprócz kóz w gospodarstwie hoduje się króliki na mięso dla pacjentów onkologicznych.

 


Fot.11 Zachowawcza rasa kóz karpackich w Kobylcu.

Dodatkowo w gospodarstwie prowadzona jest działalność  agroturystyczna – całoroczne domki na drzewach/ leśne obserwatoria. Pani Agnieszka kocha naturę i tworzy niepowtarzalny smak i klimat w swoim  gospodarstwie. Rolnicy mieli możliwość zobaczyć, że  w jednym gospodarstwie, że rolnik może prowadzić różne działalności pozarolnicze tj. RHD, agroturystyka, zagroda edukacyjna. Jest to przykład innowacyjnego gospodarstwa z ofertą przygotowaną pod wymagającego klienta. Z żalem opuściliśmy Kozi Stok, by udać się w drogę powrotną do domu.

 Wyjazd studyjny rolników z naszego województwa pozwolił znaleźć odpowiedzi na pytania zadawane zarówno przez rolników, którzy dopiero rozważają przestawianie gospodarstw na ekologiczny system produkcji, rolników w okresie konwersji oraz rolników ekologicznych z wieloletnim doświadczeniem. Poznaliśmy ciekawe gospodarstwa i przetwórnie regionu Małopolski. Odwiedzone gospodarstwa pokazały, że przetwórstwo surowców z własnego gospodarstwa daje szansę na rozwój, co przekłada się na zadowalający efekt i stabilność finansową. Inicjatywa współpracy z innymi rolnikami ekologicznymi, ułatwia podejmowanie nowych przedsięwzięć i usprawnia funkcjonowanie gospodarstw. Zdobyta wiedza, poznane dobre praktyki i innowacyjne rozwiązania będą inspiracją do dalszych działań, podejmowania nowych wyzwań i inicjatyw. W przyszłości przyczynią się do rozwoju gospodarstw ekologicznych i przetwórstwa w województwie kujawsko-pomorskim.

 

 

Tekst: Karina Wroniecka KPODR Minikowo Oddział w Przysieku
Fot. Agnieszka Dobosz-Idzik

Pasy kwietne w rolnictwie – warsztaty

3 listopada br. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie wraz z Firmą Łąki Kwietne zorganizowali warsztaty stacjonarne „Pasy kwietne w rolnictwie”. Partnerem wydarzenia była firma BUNGE w ramach programu Grunt to Równowaga, Program na rzecz Bioróżnorodności.  W wydarzeniu wzięło udział 38 osób. Uczestnikami byli rolnicy, sadownicy, doradcy rolni, pracownicy Kujawsko-Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Toruniu oraz uczniowie Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Samostrzelu.

Ryszard Kamiński, dyrektor KPODR, dokonał oficjalnego otwarcia i przywitał zgromadzonych słuchaczy.

Celem warsztatów było przybliżenie uczestnikom tematyki związanej z zakładaniem pasów kwietnych, m.in. wybór odpowiednich gatunków roślin do mieszanki, przygotowanie gleby, pielęgnacja po wysiewie, usługi ekosystemowe pasów i znaczenie bioróżnorodności w rolnictwie w świetle najnowszych badań naukowych.

Pasy kwietne stanowią środowisko życia wielu pożytecznych organizmów, m.in. wrogów naturalnych szkodników upraw, owadów zapylających, ale również mogą pełnić wiele innych funkcji ekosystemowych (np. związanych z retencją wody w krajobrazie).

Dr inż. Marcin Grabowski reprezentujący firmę Łąki Kwietne przedstawił prezentacje pt. „Pasy kwietne – teoria i praktyka” oraz  „Badania naukowe a pasy kwietne”. Prelegent omówił cele zakładania pasów kwietnych, wybór odpowiedniej mieszanki. Zaprezentował konkretne gatunki roślin wykorzystywanych w siewie pasa jednorocznego i wieloletniego. Pan Grabowski przedstawił technologię uprawy: terminy siewu pasów jednorocznych i wieloletnich, normę wysiewu, przygotowanie gleby. Słuchacze podczas wykładu dowiedzieli się o wadze przygotowania gleby. Odpowiednie zabiegi agrotechniczne w postaci orki lub kultywatora, a następnie dwóch, trzech płytszych zabiegów pozwolą na ograniczenie rozwoju roślin niepożądanych. Wykładowca omówił zalety związane z pasem kwietnym m.in. wpływ na obecność pożytecznych gatunków owadów występujących na polu uprawnym zwłaszcza zapylaczy, zatrzymywanie wód opadowych i hamowanie szybkiego spływu powierzchniowego oraz zapobieganie utraty próchnicy z gleby.  Pan Grabowski skupił się nie tyko na korzyściach, ale przedstawił także ograniczenia jakie niesie ze sobą obecność pasa kwietnego w gospodarstwie. Jest to np. źródło nasion chwastów, które mogą przemieszczać się na uprawy właściwe szczególnie w przypadku nieodpowiedniego doboru gatunków roślin do składu mieszanki do wysiewu. Ponadto pasy kwietne mogą również stanowić miejsce schronienia i rozrodu innych niepożądanych zwierząt, np. gryzoni.

Przedstawił także wstępne wyniki projektu międzynarodowego prowadzonego przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, dotyczące wykorzystania pasów kwietnych w sadach, szczególnie w kontekście wspierania wrogów naturalnych szkodników jabłoni (np. mszyc). Po zakończonym wykładzie wywiązała się dyskusja dotycząca przedstawionych tematów.

Drugim prelegentem był dr Stanisław Świtek z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który omówił „Znaczenie bioróżnorodności i wykorzystanie walorów środowiskowych”. Wykładowca przedstawił pojęcie bioróżnorodności, która jest niezbędna w produkcji rolniczej. Pozwala ona osiągnąć wzrost plonów z korzyścią dla środowiska naturalnego. Omówione zostały także usługi ekosystemowe – zaopatrzeniowe, regulacyjne i kulturowe, które wspomagają tworzenie gleby, obieg pierwiastków, obieg wody i produkcję pierwotną. Dr Świtek podkreślał fakt, iż usługi ekosystemowe są silnie powiązane z różnorodnością środowiska. Przedstawił także znaczenie pasów kwietnych w kontekście bioróżnorodności niezbędnej dla korzystnego funkcjonowania rolnictwa.

W ostatniej części spotkania swoim tegorocznym doświadczeniami dotyczącymi uprawy jednorocznego pasa kwietnego podzielił się rolnik z województwa kujawsko-pomorskiego. Podkreślał fakt, bardzo ważnego przygotowanie stanowiska pod wysiew pasa w celu uniknięcia zachwaszczenia w późniejszym jego wzroście. Przekazał informacje o tegorocznych niekorzystnych warunkach atmosferycznych, a szczególnie suszy, które nie wpłynęły jednak znacząco na kondycję roślin w pasie kwietnym. Mimo braku wody pas kwietny funkcjonował do końca okresu wegetacyjnego.

Uczestnicy warsztatów otrzymali sporą porcję wiedzy na temat nowej "interwencji", która jest ujęta w  Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.  Wieloletnie pasy kwietne, to "interwencja" sprzyjająca zachowaniu bioróżnorodności i zapobieganiu degradacji krajobrazu na obszarach wiejskich.

 

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Tekst Natalia Czyżewska-Suchoń
Foto: Damian Oparzela

 

 

 

 

 

Lustracja jesienna rzepaku w Wybczyku

W połowie października w Wybczyku, na polu rolnika Michała Sadowskiego dokonano pierwszej lustracji demonstracji upowszechnieniowej rzepaku ozimego. Tematem demonstracji jest porównanie nowych 5 odmian rzepaku ozimego. Są to odmiany: ATORA, DIUKE, PRINCE firmy Rapool Polska Sp. z o.o. oraz GEMINI I KEPLER Hodowli Roślin Strzelce Sp. z o.o..

Nasiona zostały wysiano na stanowisku po pszenicy ozimej, na glebie klasy IV będącej w wysokiej kulturze w dniu 23 sierpnia. Siew wykonano na głębokość 1-2 cm przy szerokim rozstawie rzędów 45 cm. Nawożenie przedsiewne to 300 kg polifoski 5/15/30. Na plantacji wykonano już dokarmianie dolistne Bormaxem i Plonvitem Rzepak po 1 litrze na hektar, a także pod koniec września zastosowano fungicyd Toprex 0,25l/ha oraz insektycyd Decis 0,3 l/ha.

Jak widać na zdjęciach poniżej plantacja wygląda bardzo dobrze. W połowie października rzepak miał 7 do 9 liści grubość korzeni od 0,8 do 1,2 cm. Stan zdrowotny bardzo dobry. Stwierdzono jedynie pojedyncze liście z oznakami suchej zgnilizny kapustnych, uszkodzenie liści wywołane przez pchełki na poziomie 1-2%, a szczegółowa analiza wykonana pod kątem uszkodzeń korzeni wywołanych przez śmietkę kapuścianą wykazała około 5-8 % uszkodzonych roślin w stopniu małym i około 1-2 % roślin z większym uszkodzeniem korzeni.

 

   

Fot. Lustracja pola demonstracyjnego pięciu odmian rzepaku, dokonana wspólnie przez rolnika Michała Sadowskiegio i specjalistę KPODR Minikowo Marka Radzimierskiego w dniu 15 października, wykazała obecność larw śmietki kapuścianej żerujących na korzeniach i niewielkie oznaki żerowania pchełek na lisciach.

 

   

Fot. Stan plantacji bardzo dobry. Widoczne jedynie pojedyncze oznaki suchej zgnilizny oraz żerowania pchełek. Ogólny wygląd wszystkich odmian rzepaku nie budzi zastrzeżeń.

Kolejna ocena rzepaku planowana jest tuż przed zimą.

 

Opracowanie i fot.
Marek Rdzimierski KPODR Minikowo O/Przysiek

 

 

 

Konferencja pn. „Bioróżnorodność, jej znaczenie w rolnictwie”.

 

14 października 2021 r. w Minikowie w formie online obyła się konferencja pn. „Bioróżnorodność, jej znaczenie w rolnictwie”. Udział w wydarzeniu wzięło 128 osób. Konferencja była współfinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. Uczestniczyli m.in. rolnicy, doradcy rolni oraz osoby zainteresowane tematami poruszanymi podczas konferencji.

Ryszard Kamiński, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie dokonał oficjalnego otwarcia i przywitał zgromadzonych słuchaczy. Zaznaczył, iż bioróżnorodność jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu oraz przypomniał jak wielkie znaczenie dla rolnictwa ma zachowanie bioróżnorodności. Przedstawił rolę i miejsce różnorodności biologicznej w europejskich strategiach rozwoju obszarów wiejskich.

Tematy konferencji dotyczyły ochrony bioróżnorodności, usług ekosystemowych oraz ochrony siedlisk i krajobrazu. Omówiona została jedna z interwencji, która  zaplanowana jest w II filarze Wspólnej Polityki Rolnej w postaci wieloletnich pasów kwietnych.

Pierwszy wykład pn. „Pasy kwietne – teoria i praktyka” poprowadził dr Marcin Grabowski reprezentujący Fundację Kwietną. Pan Grabowski jest ogrodnikiem  przyrodnikiem z wykształcenia i zamiłowania. Szczególnie interesuje się ochroną gatunkową owadów, różnorodnością biologiczną, ochroną przyrody oraz ekologią pszczół w mieście i na terenach rolniczych. W swojej prezentacji dr Marcin Grabowski przedstawił cel zakładania pasów kwietnych, omówił wybór odpowiedniej mieszanki, tu zaprezentował konkretne gatunki roślin wykorzystywane w siewie. Prelegent przedstawił technologię uprawy: terminy siewu pasów jednorocznych i wieloletnich, normę wysiewu, przygotowanie gleby. Słuchacze podczas wykładu dowiedzieli się kiedy i jak kosić pas, aby zachować go w dobrej kondycji i aby spełniał swoje funkcje. Wykładowca omówił zalety związane z pasem kwietnym m.in. wpływ  na obecność pożytecznych gatunków owadów występujących na polu uprawnym, zatrzymywanie wód opadowych i hamowanie szybkiego spływu powierzchniowego czy zapobieganie utracie próchnicy z gleby. Pan Grabowski skupił się nie tyko na korzyściach, ale przedstawił także ograniczenia jakie niesie ze sobą obecność pasa kwietnego w gospodarstwie. Jest  to np. źródło nasion chwastów, które przemieszczają się na uprawy właściwe, to również miejsce schronienia i rozrodu np. gryzoni. Po zakończonym wykładzie uczestnicy zadawali pytania, na które wykładowca udzielał odpowiedzi.

Druga prezentacja została przedstawiona przez Barbarę Możaryn reprezentującą Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Klimatu i Środowiska, Wydział Działań Rolnośrodowiskowych. Wykład pn. „Interwencja: Wieloletnie Pasy Kwietne” dotyczył nowej perspektywy finansowej na lata 2023-2027, w której rolnicy będą mogli skorzystać z działania jakim są wieloletnie pasy kwietne. Pani Barbara podkreśliła fakt, iż Nowa Wspólna Polityka Rolna będzie kładła duży nacisk na cele środowiskowe (klimat, wydajne gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz ochronę różnorodności biologicznej). Prelegentka przekazała informacje dotyczące nowej interwencji w postaci wieloletnich pasów kwietnych, która będzie polegać na zakładaniu na gruntach ornych i utrzymywaniu śródpolnych, wieloletnich pasów, stanowiących korytarze ekologiczne i ostoje dla wielu gatunków zwierząt. Zostały omówione wymogi, które na dzień dzisiejszy nadal są w fazie projektu, m.in. szerokość i długość pasów, terminy siewu i koszenia. Poinformowała też o ustalonych przez MRiRW wytycznych związanych z wprowadzeniem pasów kwietnych, jak np. zakaz stosowania nawozów mineralnych i naturalnych, środków ochrony roślin, przeorywania, wypasania zwierząt. Planowany budżet na omawianą interwencję to 2,39 mln EUR, a stawka płatności na 1 ha ma wynosić 4207 zł. Na dzień dzisiejszy w fazie konsultacji jest lista roślin, które mają wchodzić w skład mieszanki do wysiewu wieloletnich pasów kwietnych.

Ostatni wykład „Znaczenie bioróżnorodności i wykorzystanie walorów środowiskowych w produkcji rolniczej” przedstawił dr Stanisław Świtek z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Pan Świtek na co dzień pracuje na Wydziale Rolnictwa Ogrodnictwa i Bioinżynierii. Interesuje się zmianami zachodzącymi  w krajobrazie rolniczym i powiązaniami rolnictwa ze środowiskiem. Prelegent omówił pojęcie bioróżnorodności, która jest niezbędna w produkcji rolniczej. Odpowiedział na pytanie co kryje się pod pojęciem bioróżnorodności? „Jest to zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji. Obejmuje zróżnicowanie genów, gatunków oraz ekosystemów”. Dr Świtek przypomniał, iż różnorodność pomaga w produkcji rolniczej powodując wzrost plonów z korzyścią dla środowiska naturalnego. Wykładowca omówił usługi ekosystemowe – zaopatrzeniowe, regulacyjne i kulturowe, które wspomagają tworzenie gleby, obieg pierwiastków, obieg wody i produkcję pierwotną. Podkreślał fakt, iż usługi ekosystemowe są silnie powiązane z różnorodnością środowiska. Na przykładzie rzepaku omówił różnorodność gatunkową, która jest bardzo potrzebna do tego, aby następował odpowiedni postęp w rolnictwie. Przedstawił także znaczenie pasów kwietnych w kontekście bioróżnorodności niezbędnej dla korzystnego funkcjonowania rolnictwa.

Ochrona środowiska naturalnego i utrzymanie bioróżnorodności na odpowiednim poziomie jest bardzo ważnym tematem, który dotyczy całego społeczeństwa. Odpowiedzialne i mądre rolnictwo wspiera środowisko, dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa poprzez wskazywanie dobrych rozwiązań i sposobów uprawy roli.

 

Zapis video:

 

 

XXXI Olimpiada Wiedzy Rolniczej – powiat bydgoski

Tradycją jest, że od wielu lat na przełomie października i listopada zostaje organizowana Olimpiada Wiedzy Rolniczej, nad którą pieczę trzyma Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie. W tym roku ww. olimpiada odbyła się w październiku.  W całym wydarzeniu planowany był udział około 500 uczestników.

W olimpiadzie udział wziąć mogą właściciele gospodarstw rolnych oraz osoby gospodarujące z rodzicami, posiadający grunty rolne na terenie województwa
kujawsko – pomorskiego. Olimpiada przeznaczona jest dla rolników w wieku od 18 do 40 lat.

Wydarzenie to zachęca do poszerzenia wiedzy na temat technologii produkcji roślinnej i zwierzęcej, chorób i szkodników roślin, ekonomiki i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, oraz informacji na temat bezpieczeństwa i higieny pracy. Ww. rywalizacja składa się z dwóch etapów: eliminacje powiatowe oraz finał wojewódzki. Odpowiedzialnymi za organizację olimpiady są kierownicy powiatowych zespołów doradztwa rolniczego.

Olimpiada w powiecie bydgoskim.

W Elewarr w miejscowości Koronowo, dnia 01.10.2021 r. odbyły się eliminacje powiatowe, w których udział wzięło 28 rolników z terenu powiatu.

Laureatami zostali:

– Patryk Bociek (I miejsce),

– Monika Zająkała (II miejsce),

– Karol Szczęsny (III miejsce).

Trójka laureatów wykazała się wysoką wiedzą dotyczącą szeroko rozumianego rolnictwa, należy podkreślić, że reszta osób biorących udział  w olimpiadzie nie odbiegała wynikami od zwycięzców. Podobnie jak w latach ubiegłych nasi sponsorzy nie zawiedli, fundując liczne nagrody rzeczowe, którymi zostali obdarzeni wszyscy uczestnicy.  

 

 

Weronika Kowal
KPODR Minikowo
PZDR Bydgoszcz

 

 

XX Finał ogólnopolskiego konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo ……”

3 października 2021 r. podczas targów „Smaki Regionów” w Poznaniu odbył się XX Jubileuszowy Wielki Finał ogólnopolskiego konkursu "Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”. Wręczone zostały prestiżowe nagrody „Perła 2021”, które są przyznawane za najlepszy regionalny i tradycyjny produkt żywnościowy oraz za najlepszą potrawę regionalną i tradycyjną. Eliminacje regionalne konkursu odbyły się 19 września w Minikowie.

Ideą konkursu jest identyfikowanie regionalnych produktów i dań, a także ich promocja. Ważnym aspektem jest również przygotowanie producentów do uczestniczenia w systemach jakości żywności zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym.

Laureaci nagrody „PERŁA 2021” z województwa kujawsko-pomorskiego.

Za najlepszy produkt regionalny:

  1. KGW Brzeźno, Małgorzata Wesołowska-Piesik za konfiturę z borówki czerwonej
  2. Oleje Wielkie Rychnowo, Michał Musiał za olej rzepakowy tłoczony na zimno
  3. KGW Jagna z Tłuchowa za pączki parzone

W kategorii najlepsze danie regionalne:

KGW Mokrzanki za zupę z karpia i karpia w polskim sosie na Wiliją

Ponadto podczas Wielkiego Finału wręczone zostały Kluczy do Polskiej Spiżarni. Nagroda ta jest przyznawana osobom lub organizacjom, które mają wyjątkowe zasługi w promowaniu i wspieraniu działań związanych z produktami tradycyjnymi, regionalnymi i lokalnymi.

Organizatorem centralnym konkursu, odbywającego się pod patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz marszałków województw, jest Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego. Partnerami merytorycznymi i organizacyjnymi finałów konkursu w poszczególnych regionach są wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego i urzędy marszałkowskie. Konkurs pokazuje ogromny potencjał smaków drzemiący w regionach oraz to, jak wiele wciąż mamy do odkrycia pod tym względem. Przez 20 lat trwania konkursu wyłoniono już ponad 20 tys. produktów!

 

 

KONKURS AGRO-WCZASY – WYNIKI

 

Podczas pierwszego dnia VIII Kujawsko-Pomorskiego Forum Turystyki Wiejskiej – „Historia dzieje się dziś”, nastąpiło ogłoszenie wyników tegorocznego konkursu AGRO-wczasy, wyłaniającego najlepsze gospodarstwo agroturystyczne, usługi turystyki wiejskiej oraz atrakcyjną kuchnię regionalną z terenu naszego województwa. Konkurs został zrealizowany przy dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Na laureatów czekały nagrody pieniężne – 1500 zł za I miejsce, 1000 zł za II miejsce oraz 500 zł za III miejsce, a także upominki dla wyróżnionych. Dodatkowo ci, którzy zajęli najwyższe miejsca na podium, zostali uhonorowani nagrodą specjalną Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego – Piotra Całbeckiego. W tym roku było to zaproszenie na wyjazd studyjny o tematyce turystycznej, organizowany przez Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW).

Nagrody wręczyły Panie: Lidia Lewandowska – Wicedyrektor KPODR w Minikowie oraz Anna Dybowska – Kierowniczka biura Sekretariatu Regionalnego KSOW.

W kategorii „Najlepsze gospodarstwo agroturystyczne”:

Wyróżnienia:

    – za utrzymywanie elementów ściśle związanych z rolnictwem w ofercie prowadzonego obiekt
        „Zielona pestka”, Kruszka 6, 89-511 Cekcyn
    – za prowadzenie obiektu w myśl innowacyjnej przedsiębiorczości – „Folwark Minikowo”, Minikowo 62, 89-510 Bysław
    – za wysoką jakość świadczonych usług – "SIENKIEWICZÓWKA”, Zajezierze 33, 88-140 Gniewkowo 

III miejsce       – "Siedlisko przy bukach”, Budy 18, 87-325 Budy

II miejsce        – "AGROTURYSTYKA RANCZO”, ul. Czeremchowa 1, 87-630 Skępe

I miejsce         – ”Pod bocianim gniazdem”, Stefanowo 10, 88-231 Bytoń

 

W kategorii „Usługi turystyki wiejskiej”:

Wyróżnienia:

    – za wkład w promocję i edukację w zakresie dziedzictwa kulturowego kujawsko-pomorskiej wsi –
       „Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce”, Kłóbka, 87-840 Lubień Kujawski
    – za wysokie wyspecjalizowanie oferty turystycznej obiektu
        Gospodarstwo „Młyńska Struga”, Nad Rzeczką 7, 87-162 Grabowiec

III miejsce     – "Agroturystyka Maryśka w Małym Leźnie”, Małe Leźno 60, 87-313 Brzozie

II miejsce       – „Żurawi Jar”, Czystochleb 39a, 87-200 Wąbrzeźno

I miejsce        – "Lovenda Kujawska”, Leszcze 32, 88-180 Złotniki Kujawskie

I miejsce        – Pałac Poledno Sp. z o.o., Poledno 2, 86-122 Bukowiec

 

W kategorii „Atrakcyjna kuchnia regionalna”:

III miejsce      – „Bar Ewa”, Szumiąca 7, 89-510 Bysław

II miejsce       – Hanza Pałac Wellness & SPA, Rulewo 13, 86-160 Warlubie

I miejsce       – "Pałacyk Gozdawa”, Łochocin 6, 87-600 Łochocin

Jeszcze raz gratulujemy laureatom, a w szczególności tym, których wysoka jakość świadczonych usług pozwoliła zająć najwyższe miejsca na podium. Jednocześnie zachęcamy wszystkich przedsiębiorców z branży turystycznej do stałego rozwijania oferty obiektów turystyki wiejskiej na terenie naszego województwa i zapraszamy do wzięcia udziału w kolejnej edycji konkursu, która odbędzie się w 2023 roku.