Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie

W dniach 17, 18 czerwca 2019 roku w Brodnickim Parku Krajobrazowym w Grzmięcy oraz Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie Oddział w Przysieku zorganizowano szkolenia pn. „Wpływ rolnictwa na bioróżnorodność”.

Wśród prelegentów znaleźli się Pani dr Urszula Sołtysiak, która wygłosiła wykłady pn. „Przepisy prawne regulujące prowadzenie produkcji rolnej metodami ekologicznymi”, „Płodozmian w gospodarstwie ekologicznym”, „Nawożenie w produkcji ekologicznej”. Głównym kierunkiem zrealizowanych szkoleń była ochrona bioróżnorodności. Rolnik może sam wpływać na bioróżnorodność w swoim gospodarstwie i okolicy. Skuteczna ochrona, a nawet zwiększanie bogactwa przyrodniczego są możliwe poprzez różne działania kompleksowo obejmujące całe gospodarstwo. Kluczową rolę w systemie rolniczym odgrywa płodozmian. Uprawa różnorodnych gatunków roślin oraz wykorzystanie roślin alternatywnych, będących uzupełnieniem podstawowych gatunków w produkcji roślinnej, zwiększa bioróżnorodność flory, fauny i gleby. Uprawa roślin w zmianowaniu zmniejsza ryzyko epidemiologicznego rozwoju patogenów, gradacji szkodników i kompensacji chwastów, co wpływa na plonowanie roślin uprawnych. Z tego względu nie jest wskazane nadmierne ograniczenie liczby gatunków i odmian roślin uprawnych w plonach głównych i międzyplonach. Tematyka podejmowana podczas szkoleń to przede wszystkim promowanie ekologicznego systemu produkcji rolnej , który ma najkorzystniejszy wpływ na środowisko przyrodnicze.

Uzupełnieniem szkoleń były wykłady Pana Mieczysława Babalskiego- prezesa EKOŁAN – Kujawsko-Pomorskie Stowarzyszenie Producentów Ekologicznych , który jako praktyk przeprowadził wykłady pn.  Uprawa roli i problem chwastów w gospodarstwie ekologicznym”, „Przykładowe technologie wybranych upraw rolniczych w systemie ekologicznym”.

W ostatnim czasie intensyfikacja rolnictwa, szczególnie duże zużycie chemicznych środków produkcji, przyczynia się do ujednolicenia flory oraz zaniku gatunków związanych z siedliskami uboższymi oraz roślinami rzadko występującymi w płodozmianach. Uproszczenie zmianowania, tworzenie monokultur prowadzi do zachwiania równowagi ,mikrobiologicznej w glebie i jej zmęczenia oraz stwarza zagrożenie zmniejszenia różnorodności roślin i zwierząt im towarzyszących. Narastający w skali globalnej deficyt energii oraz konieczność ochrony środowiska wymuszają poszukiwanie nowych rozwiązań, a w tym przypadku system rolnictwa ekologicznego jest alternatywnym systemem produkcji, korzystny dla środowiska przyrodniczego.

Szkolenia zrealizowano w ramach projektu pn. „Bioświadomi, bioodpowiedzialni” – kampania informacyjno-edukacyjna dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego współfinansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

Opracowała
Agnieszka Dobosz-Idzik

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Projekt realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”
„Operacja wspófinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020”
Rejestracja partnerów KSOW – http://ksow.pl

Podczas dziesiątej edycji Kujawsko-Pomorskiego Miodowego Lata w Zarzeczewie, 11 sierpnia 2019 roku realizowaliśmy również operację pn. „Razem dla rozwoju pszczelego roju”.

W zakresie objętym operacją zorganizowaliśmy, między innymi, warsztaty dla pięciu zorganizowanych grup właścicieli ogrodów, ogródków, rolników, pszczelarzy. Uczestnicy tych warsztatów zatytułowanych ”Zrozumieć zależności panujące w przyrodzie i pomóc owadom zapylającym” aktywnie uczestniczyli w zajęciach budując domki dla pszczół murarek, które zabrali ze sobą, by zainstalować w ogrodach i w ten sposób wspomóc owady, a własnym uprawom zapewnić zapylanie. Poznawali także rośliny miododajne oraz smakowali różne gatunki miodów pochodzące ze zbioru nektaru z tych roślin, jak np. ziołowy, lipowy, akacjowy, rzepakowy, gryczany, faceliowy, wrzosowy, nawłociowy. Poszerzyli również swoją wiedzę dotyczącą bioróżnorodności i zostali zachęceni do jej podtrzymywania. W ramach zapoznania z różnorodnym asortymentem produktów pszczelich wykonali świece z węzy, których palenie dobroczynnie wpływa na stan naszego zdrowia. Z zainteresowaniem wysłuchali wykładu o funkcjonowaniu pszczelej rodzili, poznali budowę ula i sprzęt niezbędny do prac pasiecznych. Do Zarzeczewa przyjechały grupy z powiatów: aleksandrowskiego, grudziądzkiego, inowrocławskiego, toruńskiego i wąbrzeskiego.

Warsztaty pn. „Nowe metody walki z warrozą” były przeprowadzone tylko dla pszczelarzy i polegały na praktycznej nauce instalowania pasków warrozobójczych w ulach. W czasie stykania się pszczół z powierzchnią paska substancja czynna – flumetryna dostaje się na ich ciało i poprzez społeczne kontakty między pszczołami rozdzielana jest na wszystkie osobniki rodziny pszczelej, oddziałując warrozobójczo. Substancja czynna wydziela się stale z paska na jego powierzchnię w miarę ścierania jej przez pszczoły. Zastosowanie pasków na 4-6 tygodni wystarcza do niemal całkowitego uwolnienia pnia od roztoczy, gdyż skuteczność preparatu wynosi 99,5-100%.

Wykład pt. „Produkty pszczele w leczeniu chorób cywilizacyjnych” zgromadził wielu zainteresowanych słuchaczy, którzy uzyskali odpowiedź na pytanie, czy warto wykorzystać właściwości prozdrowotne produktów pszczelich w dobie powszechnych i skutecznych, syntetycznych produktów leczniczych? Po wysłuchaniu wykładu byli przekonani, że tak, bo:

– mają działanie profilaktyczne – mogą wykluczyć stosowanie syntetycznych leków,
– niwelują efekty uboczne stosowania syntetycznych produktów leczniczych,
– wspomagają działanie stosowanych leków,
– mogą działać skutecznie w przypadkach, gdy klasyczne produkty lecznicze nie działają,
– nie powodują efektów ubocznych.

Piętnaście trzyosobowych drużyn z ogromnym zaangażowaniem wzięło udział w konkursie pn. „Edukacja, rywalizacja, integracja dla ochrony pszczół”. Zadania konkursowe nie należały do łatwych, np. większość zawodników miała problem z prawidłową odpowiedzią na jedno z haseł krzyżówki: w którym dniu wychowu matek pszczelich zachodzi histoliza?*. Pozostałe hasła nie sprawiały kłopotu, jak np.: najbardziej popularną ramką stosowaną w Polsce jest … ramka wielkopolska; matki pszczele można znakować przy pomocy kleju, który zwany jest … szelak. Udzielenie odpowiedzi na dziesięć pytań testowych nie stanowiło większego problemu dla uczestników. Sprawnie i szybko drużyny poradziły sobie z prawidłowym montażem trzech ramek. Rozpalanie podkurzacza i utrzymanie dymu przez pięć minut było nie lada wyzwaniem, ale wieloletnie doświadczenie nie zawiodło i wszystkie drużyny spisały się znakomicie. Nieco trudniejsze było rozpoznawanie gatunków miodów, ale po chwili zastanowienia kubki smakowe poradziły sobie z zadaniem. Najwięcej punktów zdobyła drużyna reprezentująca Dobrzyńskie Koło Pszczelarzy z Dobrzynia nad Wisłą, która otrzymała nagrodę główną ufundowaną przez Prezesa Regionalnego Związku Pszczelarzy Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej we Włocławku.

Dwustu uczestników operacji „Razem dla rozwoju pszczelego roju” oraz Kujawsko-Pomorskiego Miodowego Lata wzięło udział w ustanawianiu rekordu z zakresu pszczelarstwa, który polegał na jednoczesnym odkręcaniu słoiczków z miodem i próbowaniu tego miodu. Chętnych było znacznie więcej, ale ograniczyła nas ilość przygotowanych słoiczków. Rekord został ustanowiony, co potwierdził kontroler Towarzystwa Kontroli Rekordów Niecodziennych i Osobliwości pan Jakub Szczytowski. Otrzymaliśmy również stosowny certyfikat, a rekord zostanie wpisany do Księgi Rekordów i Osobliwości.

Uczestniczący w „Miodowym Lecie” pszczelarze sprzedający produkty pasieczne starannie przygotowali stoiska, a sposób ekspozycji zachęcał do zakupu. Za najlepiej przygotowane stoisko komisja konkursowa uznała stoisko firmy P.P.H.U NEKTAR C. Badeńska, W. Badeńska, W. Guzowska. Stoisko otrzymało pierwszą nagrodę w konkursie pt. „Najlepsza ekspozycja targowa”.

Konkurs „Miód sezonu” od kilku lat motywuje pszczelarzy do pozyskiwania różnorodnych miodów odmianowych. W tym roku w konkursie wzięło udział dziesiąciu pszczelarzy, którzy zgłosili m.in. takie miody, jak: lipowy, spadziowy z propolisem, tymiankowy, wielokwiatowy z ziół, rzepakowo-gryczny. Komisja przyznała I nagrodę dla miodu z ziół kujawskich, który zgłosił pan Janusz Witkowski z Pścininka w gminie Bytoń. Drugą nagrodę otrzymał miód akacjowy dostarczony przez pana Tomasza Wudarczyka z Sokołowa w gminie Kruszyn. Trzecią nagrodę przyznano dla miodu nektarowego tymiankowego pozyskanego w pasiece pana Marka Okuniewskiego z Osięcin.

Wszyscy biorący udział w Imprezie mogli zaopatrzyć się nie tylko w miody i inne produkty pasieczne, jak pierzga, mleczko pszczele, kit pszczeli, ale także w regionalne produkty żywnościowe, owoce, sadzonki roślin miododajnych, wyroby rękodzieła ludowego i współczesnego, sprzęt do produkcji pasiecznej.

Dziękuję wszystkim, którzy wzięli udział w realizacji Imprezy.

Laura Maciejewska
KPODR O/Zarzeczewo

*w jedenastym

7 sierpnia 2019 r. w siedzibie Kujawsko-Pomorskiego Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie powołano Stowarzyszenie Wieprz Polski. Pierwszą w Polsce organizację branży mięsnej skupiającą przetwórców, hodowców i restauratorów.

Grupa założyła sobie za cel promowanie wieprzowiny najwyższej jakości opartej na hodowli ras polskich trzody chlewnej tuczonych paszami bez GMO. Jak przyznaje jeden z producentów, zainteresowanie produktami wysokojakościowymi wolnymi od GMO jest coraz większe. Coraz więcej klientów pyta o ten produkt, świadomość jest coraz większa, coraz więcej klientów chce zjeść smacznie i zdrowo – zauważa Andrzej Zawistowski, właściciel masarni. Założenia nowej organizacji są bardzo ambitne, przetwórcy zamierzają wprowadzić na rynek produkty.

„Wieprz Polski” ma stać się także znakiem jakości, a powołanie organizacji ma pomóc w staraniach o europejski certyfikat jakości. Receptury certyfikowanych wędlin częściowo unowocześnione mają nawiązywać do standardów polskich z lat 60 i 70.

Na spotkaniu założycielskim pojawili się hodowcy i przetwórcy z województw kujawsko-pomorskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego oraz warmińsko – mazurskiego. Prezesem stowarzyszenia został znany hodowca rasy puławskiej – Sławomir Homeja, a wiceprezesami Tomasz Parzybut oraz Piotr Kosowski – hodowca i właściciel zakładu Dolina Noteci.

Tomasz Parzybut, foto Anna Mońko

Dbałość o środowisko naturalne wobec niepokojących oznak zmiany klimatu zaczyna być obowiązującym standardem. Dotyczy to również rolnictwa mającego duży wpływ na stan środowiska. Jednym ze sposobów mogących zapobiec zanieczyszczeniu wód powierzchniowych jest powstrzymanie przedostawania się do nich związków azotu. Dlatego Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zorganizował wyjazd studyjny do Holandii pt. „Program azotanowy, nowe wyzwania dla rolników z województwa Kujawsko-Pomorskiego dotyczące ochrony wód”, który odbył się w dniach od 26 do 28 czerwca 2019 roku.

Wyjazd ten był skierowany do rolników, doradców oraz przedstawicieli instytucji i organizacji wspierającej rozwój rolnictwa z województwa kujawsko-pomorskiego, którzy zajmują się produkcją roślinną oraz zwierzęcą.

Głównym celem operacji było podnoszenie świadomości i kształtowanie właściwych postaw u rolników oraz doradców rolniczych w zakresie ograniczenia zanieczyszczenia wód azotem pochodzenia rolniczego, poprzez wsparcie we wdrażaniu „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. Wyjazd studyjny miał za zadanie przekazać uczestnikom informacje o najnowszych rozwiązaniach dotyczących ochrony wód oraz oddziaływaniu produkcji zwierzęcej na środowisko naturalne na przykładzie Holandii – państwa w Unii Europejskiej, które od 2014 roku zdecydowało się na zastosowanie programu ograniczającego odpływ azotu ze źródeł rolniczych na terytorium całego kraju.

W zrealizowanej operacji nastąpiło wsparcie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich poprzez wizytacje uczestników operacji w nowoczesnych holenderskich gospodarstwach rolnych, które zajmują się produkcją zwierzęcą oraz roślinną. Od 1 stycznia 2014 r. hodowcy zwierząt gospodarskich z nadwyżką obornika w gospodarstwie mają obowiązek jego przetwarzania. Procent nadwyżki obornika, który holenderscy hodowcy musza przetwarzać, różni się w zależności od regionu. Od 2017 r.: 59% dla regionu południowego, 52% dla regionu wschodniego i 10% dla regionu innego. Holenderskie gospodarstwa, które uczestnicy operacji odwiedzili, były dla nich doskonałym przykładem tego, w jaki sposób można racjonalnie gospodarować nawozami naturalnymi pochodzącymi z hodowli trzody chlewnej oraz bydła.

Pierwsze gospodarstwo znajdowało się w miejscowości Gemonde. Prowadzone jest przez rodzinę  Groendaal. Rodzice wraz z dwoma synami zajmują się farmą, w której jest 165 krów mlecznych, 3 roboty udojowe oraz separator obornika z firmy Bauer. Gospodarze bardzo chwalili sobie separator, dzięki któremu takie gospodarstwo jak ich nie ma już problemów z dużymi ilościami gnojowicy. Istniejące bowiem przepisy w Holandii ograniczają stosowanie dużych ilości gnojowicy na polach uprawnych, dlatego nawóz ten musi być w odpowiedni sposób przerobiony. Separator w gospodarstwie państwa Groendaal przekształca gnojowicę na wartościowy nawóz poprzez rozdzielenie na płyn i frakcję stałą. Pozostały wodnisty roztwór może zostać w każdej chwili użyty na uprawy, a bezwonna stała frakcja jest łatwo magazynowana  przy niskiej stracie azotu i wykorzystywana jako podłoże dla krów lub nawóz. Dzięki temu urządzeniu ilość gnojowicy została zredukowana od 15% aż do 30%.     

Transfer wiedzy nastąpił poprzez spotkanie z przedstawicielami Sieci Europejskiego Partnerstwa Innowacyjnego na rzecz Wydajnego i Zrównoważonego Rolnictwa EIP-AGRI, którzy na co dzień zajmują się kontrolą przestrzegania procedur Dyrektywy Azotanowej w gospodarstwach.

Kolejna wizyta studyjna odbyła się w miejscowości Landhorst na fermie trzody chlewnej. Spotkanie poprowadził pan Martiinj Albers, który wraz z rodziną prowadzi nowoczesne gospodarstwo trzodziarskie oraz zajmuje się produkcją buraków cukrowych oraz kukurydzy. Posiada również firmę, która zajmuje się przetwarzaniem obornika i gnojowicy. Podczas wizyty uczestnicy zobaczyli nowoczesną kompostownie oraz gotowe nawozy organiczne, a także mobilne samochodowe separatory, które przetwarzają gnojowicę w wybranym przez hodowcę miejscu na farmie. Uczestnicy dowiedzieli się, że zastosowanie separatorów pozwala zmniejszyć w tym gospodarstwie o połowę zawartość fosforanów w kilogramie frakcji rzadkiej (poprzez koncentrację), a przez to wylać dwa razy więcej gnojowicy. Oznacza to lepsze wykorzystanie posiadanego areału, a ponieważ frakcję gęstą można traktować jako nawóz stały, to zdolność magazynowa kanałów gnojowicowych znacznie się zwiększa. Powstałą w wyniku separacji frakcję gęstą farmer możne łatwo układać i przechowywać na pryzmie obornikowej.

Ostatniego dnia uczestnicy wyjazdu odwiedzili firmę pieczarkarską „Champignonkwekerijen De Hopwaag”, która współpracuje z farmerami holenderskimi. Obecnie firma posiada dwie pieczarkarnie o łącznej powierzchni uprawnej 6160 m², rozmieszczone w 21 komórkach hodowlanych a tygodniowa produkcja  to 40 tys. kilogramów grzybów. Pieczarkarnia to kolejny sposób, na wykorzystanie obornika i na jego przetworzenie. Właściciel opowiedział uczestnikom o historii swojej firmy oraz o zasadach jej działania, a także wytłumaczył jak powstaje podłoże do uprawy pieczarek i dalszy ciąg ich produkcji. Dowiedzieli się oni, że w procesie technologicznym są wykorzystywane surowce odpadowe, takie jak: słoma, pomiot drobiowy, obornik koński, fosfogips lub reagips. Wymienione komponenty są poddawane procesom: moczenia, mieszania, napowietrzania oraz fermentacji i pasteryzacji w temperaturach 48–85°C. Następnie uzyskany kompost miesza się z grzybnią pieczarki. Ostatnim etapem produkcji podłoża jest formowanie kostek i pakowanie ich w folię. Uczestnicy zostali oprowadzeni po firmie i poznali wszystkie fazy wzrostu pieczarek, na podłożu z nawozów naturalnych.

Holandia jest przodującym państwem europejskim, które zajmuje się już od wielu lat przetwarzaniem nawozów naturalnych ze względu na ochronę wód i środowiska,  dlatego wyjazd studyjny był doskonałym przykładem dla rolników z województwa kujawsko-pomorskiego tego, w jaki sposób mogą zmodernizować swoje gospodarstwa, a dla doradców okazją do poszerzenia swojej wiedzy, aby później przekazać to doświadczenie innym rolnikom na szkleniach.

Odwiedź portal KSOW – www.ksow.pl

Zostań Partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.

Tekst i fot. Agnieszka Szczepańska

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego