Bez kategorii
Wyjazd rolników ekologicznych do Francji
W dniach 16 do 24 września 2019 roku rolnicy oraz pracownicy ośrodków doradztwa rolniczego z województwa warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, pomorskiego oraz kujawsko-pomorskiego dzięki realizacji operacji pn. „Innowacje w prowadzeniu gospodarstwa ekologicznego” w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich mieli możliwość zapoznania się z funkcjonowaniem instytucji działających na rzecz rolnictwa ekologicznego oraz gospodarstwami ekologicznymi we Francji. Celem podróży były gospodarstwa o różnym profilu produkcji w północno – zachodniej części Francji, w Bretanii. Wymiana doświadczeń oraz wiedzy w rolnictwie jest bardzo ważna, ze względu na możliwość szybszego postępu w produkcji zwierzęcej jak i roślinnej. Niezwykle istotna jest współpraca rolników ekologicznych, gdyż jest to bardzo trudny system produkcji, gdzie wiedza oraz doświadczenie są kluczowym elementem osiągnięcia plonów najwyższej jakości. Rynek rolnictwa ekologicznego jest rynkiem rozwijającym się, ze względu na wzrastającą świadomość konsumentów. Rozwój rolnictwa ekologicznego jest ogromną szansą dla polskich rolników, często gospodarujących na niewielkich powierzchniach oraz dla konsumentów na dostęp do żywności najwyższej jakości.
Pierwszym odwiedzonym gospodarstwem było gospodarstwo pana Pascala Bizeul, prezesa związku rolników w regionie. Związek rolników jest inicjatywą prywatną, zrzeszającą ponad 40 hodowców w stowarzyszeniu pod nazwą UNEBIO, którzy zajmują się hodowlą bydła mięsnego. Ze względu na dynamiczny rozwój rynku wołowiny ekologicznej we Francji w planach jest powiększenie stowarzyszenia do 100 hodowców bydła. Ideą stowarzyszenia UNEBIO jest rozwój rynku mięsa ekologicznego, uzyskanie stabilnej ceny, ułatwienie kwestii związanej z przetwórstwem oraz marketingiem produktów. Każdy członek stowarzyszenia wnosi opłatę, która jest uzależniona od ilości sprzedanych tuszy ( 4 centy z kg). Część pieniędzy pozostaje w stowarzyszeniu i jest przeznaczana m.in. na inwestycje w przetwórnie, promocję produktów, edukację społeczeństwa, ta część zainwestowanych pieniędzy wraca do rolnika po dwóch latach. Natomiast druga część składki jest bezzwrotna, gdyż pozostaje na obsługę administracyjną stowarzyszenia. Ważną kwestią jest to, że zrzeszeni rolnicy mogą część mięsa sprzedawać samodzielnie na rynkach, targach lub bezpośrednio klientom, a tylko część przez stowarzyszenie. Dzięki funkcjonowaniu stowarzyszenia rolnicy mogą dyktować ceny swoich produktów, dlatego rynek mięsny jest rynkiem stabilnym i rozwijającym się w szybkim tempie. Pan Pascal pokazał również swoje gospodarstwo o powierzchni 56 ha, w który hoduje bydło oraz drób w systemie rolnictwa ekologicznego oraz trzodę chlewną w systemie rolnictwa konwencjonalnego ze względu na niedostosowanie budynków do wymogów rolnictwa ekologicznego. Produkcja polowa jest w całości skoncentrowana na dostarczaniu paszy dla zwierząt (siano, sianokiszonki, zboża, bobik) oraz na wybiegi dla zwierząt.
Bydło mięsne na pastwisku w gospodarstwie pana Pascala Bizeul
Drugie gospodarstwo o powierzchni 36 ha należało do pani Mathilde Simonneaux. Rolniczka na 12 ha uprawia zboża oraz grykę, które są w gospodarstwie przetwarzane na mąki. Zajmuje się również hodowlą owiec oraz bydła. Ponadto w gospodarstwie jest trzy hektarowy sad ze starymi odmianami jabłoni, z których tłoczy około 3 tys. litrów soku rocznie. Zarówno sok, jak i mąka są sprzedawane bezpośrednio w gospodarstwie oraz na różnego rodzaju targach, rynkach. Ponadto raz w tygodniu rolniczka piecze chleb, który również jest sprzedawany w gospodarstwie. Właścicielka gospodarstwa jest również prezesem spółdzielni sprzętu rolniczego do produkcji ekologicznej CUMA BIO. Rolnicy zrzeszeni w spółdzielni wnoszą coroczną opłatę potrzebną na konserwację i naprawy sprzętu. Taka organizacja chroni rolników przez wielkimi inwestycjami w sprzęt do uprawy roli i zbioru plonów.
Gryka ekologiczna w gospodarstwie pani Mathilde Simonneaux
]
Rolnik ekologiczny pan Kazimierz Jachymski daje mąkę z własnego młyna właścicielce gospodarstwa pani Mathilde Simonneaux
Młyn w gospodarstwie pani Mathilde Simonneaux
Brona chwastownik należąca do spółdzielni CUMA BIO
Kolejne odwiedzone gospodarstwo zajmowało się produkcją roślinną, głównie uprawą zbóż oraz warzyw. Właścicielka gospodarstwa, pani Annie Bertin, uprawia miniaturowe odmiany warzyw oraz wiele odmian uprawianych gatunków. W ten sposób zapewnia odbiorcom bogaty asortyment oraz wydłużenie okresu dostaw produktów. Swoje produkty dostarcza m.in. do paryskich restauracji oraz sprzedaje na targu w Rennes, który jest jednym z najważniejszych targów owocowo-warzywnych we Francji. Rolniczka od wielu lat zajmuje się uprawą ekologiczną, Ma ogromną wiedzę i chętnie sią nią dzieli, pisząc artykuły do prasy branżowej. Jej produkty są znane i cenione. Pomimo braku strony internetowej nie ma problemów ze sprzedażą swoich plonów. Wyzwaniem dla francuskich rolników podobnie jak dla polskich, szczególnie w przypadku upraw warzywniczych jest brak siły roboczej. Ponadto coraz częściej zdarzają się lata z deficytem wody, szczególnie trudny dla rolników był również ten rok.
Rolniczka Annie Bertin częstuje uczestników wyjazdu nową czerwono-białą odmianą buraka
Marchew chroniona przed szkodnikami na polu u pani Annie Bertin
Rennes – drugi co do wielkości targ spożywczy we Francji
Polscy rolnicy mieli również okazję wysłuchać ciekawego wykładu przeprowadzonego przez pracownika Stowarzyszenia Inicjatyw Ekologicznych BIO Bretania. Stowarzyszenie funkcjonuje od 1995 roku, w 2016 roku stało się organizacją pożytku publicznego. Członkami stowarzyszenia są reprezentanci różnych grupy związanych z rolnictwem ekologicznym i ochroną środowiska, w tym producenci ekologiczni, konsumenci, organy doradcze. Wysokość składki członkowskiej jest uzależniona od reprezentowanej grupy. Stowarzyszenie wydaje biuletyn o aktualnościach w rolnictwie ekologicznym, zajmuje się m.in. edukacją społeczeństwa na temat zdrowego odżywiana, wpływem rolnictwa na środowisko, marketingiem oraz dystrybucją produktów ekologicznych. Ponadto prowadzi badania produktów ekologicznych pochodzących od rolników zrzeszonych w stowarzyszeniu. Badane są m.in lokalne odmiany warzyw pod kątem odporności na choroby, testowany jest popyt na wprowadzane nowości odmianowe na rynek. Wykładowczyni opowiedziała o ciekawych rozwiązaniach prawnych dotyczących żywności ekologicznej we Francji. Mianowicie w szkolnych stołówkach 20 % produktów musi pochodzić z upraw ekologicznych, w ciągu 2 lat rząd planuje znacząco zwiększyć procentowy udział produktów bio. Ponadto 1 dzień w ciągu tygodnia obowiązuje menu bezmięsne. Obecnie funkcjonują 2 szkoły, które serwują posiłki w 100% z produktów ekologicznych. Celem rządu jest również to aby w 2022 roku 15 % powierzchni w dużych marketach spożywczych było przeznaczonych na produkty rolnictwa ekologicznego.
Ciekawym gospodarstwem była farma państwa Communier et Hingouet zajmująca się hodowlą drobiu (kurczaki, perliczki) oraz produkcją jaj. Powierzchnia gospodarstwa wynosi 20 ha, 14 ha przeznaczonych jest na uprawy polowe (rzepak, kukurydza, pszenżyto, pszenica, bobik), 6 ha na wybiegi. Drób jest utrzymywany na pastwisku w mobilnych kurnikach o powierzchni 60m2, w każdym kurniku jest 600 kur, na każdą nioskę przypada 4m2 wybiegu. Jaja są zbierane automatycznie za pomocą specjalnych taśm, co bardzo usprawnia pracę. Drób, który jest hodowany na mięso trafia do uboju między 13 a 14 tygodniem życia, rocznie ubijanych jest 18 tys. sztuk drobiu. Przy gospodarstwie funkcjonuje również sklepik z produktami ekologicznymi zarówno z własnego gospodarstwa jak i z innych gospodarstw.
Drób w gospodarstwie państwa Communier et Hingouet
Automatyczne zbieranie jaj oraz ich kalibracja
Kolejnym odwiedzonym gospodarstwem była farma państwa Hignet. Rolnicy od 1997 roku powiększyli areał swojego gospodarstwa z 11ha do 50 ha, uprawiają różne odmiany ziemniaków, wiele gatunków warzyw oraz prowadzą produkcję sadowniczą. Rolnicy z jabłek produkują w gospodarstwie cydr pod własną marką „Saveurs et Couleurs” oraz tłoczą sok z jabłek i gruszek. Swoje produkty sprzedają w ramach sprzedaży bezpośredniej. Świadczą także usługi tłoczenia soków okolicznym rolnikom. Ciekawostką była prezentacja pracującego sprzętu do zbierania owoców w sadzie.
Tłoczenie soku gruszkowego w gospodarstwie państwa Hignet
Sok z jabłek wyciśnięty w gospodarstwie państwa Hignet
Maszyna do zbierania jabłek, gospodarstwo państwa Hignet
rozdrobnione gruszki przygotowane do tłoczenia soku
Rozdrobnione gruszki przygotowane do tłoczenia soku
Rolnicy odwiedzili gospodarstwo zajmujące się hodowlą kóz mlecznych. Pan Pierre Estrade zanim zakupił gospodarstwo swoje doświadczenie zdobywał przez kilka lat pracując na farmie hodującej kozy i wytwarzającej sery. Na farmie o powierzchni 45 ha utrzymuje kozy, świnie, krowy, konie. Od 45 kóz pozyskuje około 20 tys. litrów mleka rocznie. Tak się zafascynował rolnictwem ekologicznym oraz produkcją serów, że sam podjął ten ogromny trud. Jego pasja i zaangażowanie zapewniają, że powstające produkty są najwyższej jakości oraz w przystępnej cenie. Ideą rolnika jest, żeby wyprodukowane przez niego sery trafiały do klienta o przeciętnych możliwościach finansowych. Pomimo, że popyt na ekologiczne sery jest duży rolnik nie chce, żeby jego produkty były dostępne tylko dla najbogatszej grupy społecznej.
Świnie w gospodarstwie pana Pierre Estrade
Kozy w gospodarstwie pana Pierra Estrade
Ostatnie gospodarstwo należało do trzech właścicieli, łączna powierzchnia to 140 ha, gdzie ok 10 ha przeznaczane jest pod uprawę zbóż, 8 ha na kukurydzę, reszta to trwałe użytki zielone. Z kukurydzy rolnicy robią pellet do skarmiania zwierząt, nie stosują natomiast sianokiszonek. W gospodarstwie utrzymywanych ekstensywnie jest 100 krów mlecznych, które rocznie dają około 600 tys. litrów mleka. Krowy są użytkowane przeciętnie przez 5-6 laktacji, stado jest uzupełniane własnym materiałem hodowlanym. Z wyposażenia gospodarstwa rolników zaciekawiła wiata z dmuchawą dosuszającą siano.
Oprócz wizyt u francuskich rolników odbyło się również spotkanie z przedstawicielami Federacji Regionalnej Agrobiologistow 35. Federacja jest strukturą, która działa na rzecz rolnictwa ekologicznego w czterech departamentach Bretanii. W zarządzie federacji zasiadają rolnicy ekologiczni. Celem struktury Agrobio 35 jest rozwój i promocja rolnictwa ekologicznego. Federacja współpracuje z władzami lokalnymi, prowadzi szkolenia na temat wpływu systemu rolnictwa na zmiany klimatyczne, działa w zakresie organizacji sprzedaży, krótkich łańcuchów dostaw, organizuje spotkania rolników z konsumentami. Poza tym świadczy usługi doradcze dla rolników, którzy chcą przestawić swoje gospodarstwo na ekologiczny system produkcji. Federacja wydaje również miesięcznik Symbiose poświęcony kwestiom dotyczącym rolnictwa ekologicznego, publikowane są w nim m.in. wyniki różnych badań polowych w uprawach ekologicznych.
Zapoznanie się z gospodarstwami francuskich rolników, stowarzyszeniami działającymi na rzecz rolnictwa ekologicznego oraz rozwiązaniami prawnymi sprzyjającymi rozwojowi eko rolnictwa było bardzo ciekawym doświadczeniem dla uczestników wyjazdu. Szczególnie rozwiązania prawne funkcjonujące we Francji pokazują rolnikom jak ważne jest wsparcie rządu w rozwoju rolnictwa ekologicznego. Ponadto wyjazd studyjny zorganizowany dla rolników z czterech województw dał możliwość poznania się, nawiązania współpracy oraz wymiany doświadczeń. Zdobyta wiedza oraz nawiązana współpraca z pewnością przełoży się na rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce.
Stodoła, w której jest dosuszane siano
Tekst i foto Ilona Oleś
KPODR w Minikowie
Wizyta studyjna LGD Kozienice – fotorelacja
Wizyta studyjna LGD Kozienice – w ramach projektu "Kreatywna Wieś – dobre praktyki w Polsce
Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa w partnerstwie z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie realizuje operację „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa” w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Cel główny projektu:
Celem głównym projektu jest podnoszenie świadomości i kształtowanie właściwych postaw rolników zmierzających do redukcji emisji zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego, poprzez propagowanie zasad zrównoważonego rolnictwa.
Cele szczegółowe operacji:
- Upowszechnianie wiedzy i przygotowanie rolników do wdrożenia zapisów Dyrektywy NEC i konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku.
- Identyfikacja i promocja dobrych praktyk m.in. w zakresie gospodarki nawozowej, stosowania nowoczesnych technik chowu i żywienia zwierząt redukujących emisję zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego.
- Aktywizacja środowiska mieszkańców wsi na rzecz poprawy jakości powietrza i wód, ochrony środowiska, oraz zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich.
Grupy docelowe naszych działań:
1) osoby reprezentujące instytucje na szczeblu centralnym i regionalnym, przedstawiciele ministerstw, instytutów naukowych, Urzędów Marszałkowskich; przedstawiciele urzędów gmin i starostw powiatowych, które decydują o kierunkach gospodarki środowiskowej na różnych szczeblach administracyjnych.
2) rolnicy i mieszkańcy wsi, do których zamierzamy trafić poprzez doradców z 16 Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego oraz z Punktów Powiatowych Zespołów Doradztwa Rolniczego i wszystkich oddziałów CDR.
Planowane formy działań:
Operacja będzie miała trzy formy:
- seminarium pt;. „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa” zorganizowanej dla min. 50 uczestników.
- Publikacji pt. „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa” skierowanej do rolników i doradców rolnych wydanej w nakładzie 8 000 szt.
- Broszury pt. „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa” wydanej w nakładzie w 15 000 egzemplarzy, która obejmie swoim zasięgiem rolników z całej Polski
Opracowania będą dystrybuowane poprzez 16 WODR, CDR Brwinów i jego 4 oddziałów, oraz Punkty Powiatowych Zespołów Doradztwa Rolniczego. Niewielka część egzemplarzy trafi też do Krajowej Rady Izb Rolniczych, Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Gospodarki i Żeglugi, Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, ARiMR, IUNG, Instytut Zootechniki PIB.
Publikacje w formie pdf. będą dostępna również na stronie FDPA do wykorzystania przez tych, dla których zabraknie papierowej wersji. Informacja o możliwości pobrania w pdf. zostanie również rozesłana do Urzędów gmin i Urzędów Marszałkowskich.
Efekty realizacji operacji:
- Zorganizowanie i przeprowadzenie seminarium zatytułowanego „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa” dla min. 50 osób
- opracowanie, wydanie i dystrybucja 8 000 egz. publikacji pt. „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa”
- opracowanie, wydanie i dystrybucja 15 000 egz. broszury pt. „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa”
- opracowanie i publikacja 2 artykułów prasowych;
- przygotowanie elektronicznej wersji publikacji w formie pliku pdf., rozsyłanego jako link do pobrania ze strony FDPA;
- przygotowanie elektronicznej wersji broszury w formie pliku pdf., rozsyłanego jako link do pobrania ze strony FDPA;
- przygotowanie zakładek nt. projektu na stronie www.fdpa.org.pl i stronie partnera (zamieszczenie informacji o projekcie, galerii zdjęć, informacji na temat publikacji i broszury);
Efekty operacji długookresowe:
- Wzrost świadomości i wiedzy interesariuszy rozwoju obszarów wiejskich w zakresie racjonalnej i zrównoważonej gospodarki nawozowej.
-
Efekty w zakresie poprawy stanu środowiska naturalnego:
- poprawa stanu jakości powietrza w Polsce;
- poprawa stanu zasobów glebowych i wodnych w Polsce;
- zmniejszenie oddziaływania na środowisko, poprzez ograniczenie zanieczyszczenia amoniakiem i innymi szkodliwymi substancjami pochodzącymi z rolnictwa
- wsparcie w wypełnieniu zobowiązań związanych z dyrektywą NEC i konkluzji BAT i polityki ekologicznej Polski;
Czas trwania operacji: 1 kwietnia 2019 r- 31.10. 2019 r.
Dofinansowanie: 223 958,00 PLN
Odwiedź portal KSOW – www.ksow.pl
Zostań partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
Publikacja oraz broszura pt: Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie emisji amoniaku z rolnictwa
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie"
„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Z przyjemnością informujemy, że zakończyliśmy prace nad publikacją oraz broszurą pt. ,,Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie emisji amoniaku z rolnictwa''. Publikacje wydane zostały przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA) w partnerstwie z Instytutem Zootechniki PIB, Instytutem Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa PIB oraz Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w ramach operacji „Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa” na podstawie Umowy nr KSOW/3/2019/027 na realizację operacji w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Publikacja pt. ,,Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie redukcji emisji amoniaku z rolnictwa'' ma na celu przekazanie wszystkim zainteresowanym stronom szerokiej informacji o znaczeniu i praktycznych możliwościach działań ograniczających powstawanie amoniaku w trakcie realizacji zwykłych praktyk rolniczych i hodowlanych. Mamy nadzieję, że przekazana wiedza transponowana na dobrowolne praktyki produkcyjne przyczyni się nie tyle do osiągnięcia zadeklarowanych celów emisyjnych, ile do poprawy jakości powietrza, a przede wszystkim do poprawy zdrowia całego społeczeństwa.
Broszura pt. ,,Wdrażanie Dyrektywy NEC oraz konkluzji BAT w zakresie emisji amoniaku z rolnictwa'' stanowi zestawienie najważniejszych zagadnień, które szerzej opisane są w publikacji. Jest idealnym źródłem wiedzy dla rolnika i materiałem do pracy doradcy.
Staraliśmy się, aby opracowania stanowiły zwarte kompendium wiedzy i prezentowały praktyczny aspekt hodowli zwierząt gospodarskich i nawożenia. Dlatego mamy nadzieję, że publikacja i broszura staną się użytecznym źródłem wiedzy i narzędziem wykorzystywanym w codziennej pracy, ale również inspiracją w kształtowaniu gospodarki o zerowej emisyjności amoniaku.
|
|
Informacje o projekcie: https://www.fdpa.org.pl/wdrazanie-dyrektywy-nec-oraz-konkluzji-bat-w-zakresie-redukcji-emisji-amoniaku-z-rolnictwa-v1
Publikacja do pobrania: https://www.fdpa.org.pl/monografia-wdrazanie-dyrektywy-nec-oraz-konkluzji-bat-w-zakresie-redukcji-emisji-amoniaku-z-rolnictwa
Broszura do pobrania: https://www.fdpa.org.pl/broszura-wdrazanie-dyrektywy-nec-oraz-konkluzji-bat-w-zakresie-redukcji-emisji-amoniaku-z-rolnictwa
Podsumowanie VII Kujawsko-Pomorskiego Forum Turystyki Wiejskiej – „Wieś dla Wsi”
24-26 września już po raz siódmy odbyło się Kujawsko-Pomorskie Forum Turystyki Wiejskiej, pod hasłem: „Wieś dla Wsi” w Pałacu Romantycznym w Turznie.
Uroczystego otwarcia dokonała wicedyrektor KPODR w Minikowie – pani Lidia Lewandowska, która podkreśliła obecną sytuację socjologiczną na wsi i możliwości rozwoju, czy też różnicowania działalności, które stwarza, szczególnie dla mniejszych gospodarstw. Obecni na Forum właściciele gospodarstw agroturystycznych, którzy są otwarci na obecność we własnym gospodarstwie nieznanych osób, mogą podjąć się roli liderów w zakresie podjęcia funkcji socjalnej nie tylko w odniesieniu do mieszkańców wsi. Głos zabrał również pan Ryszard Bober – przewodniczący Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz pan Dariusz Kurzawa – Wicemarszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego, którzy podkreślili rolę Naszego Ośrodka w kreowaniu nowego kierunku rozwoju obszarów wiejskich.
Na podsumowanie wyników konkursu AGRO-wczasy 2019 z niecierpliwością czekali nie tylko laureaci konkursu. Zanim jednak poznaliśmy najlepszych z najlepszych pani Laura Maciejewska, zaprezentowała gospodarstwa oraz inne podmioty, które zakwalifikowały się do II etapu konkursu we wszystkich trzech kategoriach. Dopiero po prezentacji właścicieli i prowadzonych przez nich obiektów oraz przyrządzonych dań przyszedł czas na zwycięzców. Rozstrzygnięcia konkursu i prezentacji dokonała pani Anna Dybowska, kierownik Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
W kategorii Gospodarstwa agroturystyczne:
I miejsce „Dworek Janowicki" – Edward Kowalczyk, Marzanna Senko-Kowalczyk
II miejsce „Aroniówka”– Arleta Palmowska
III miejsce „Bobrówka" – Hanna i Tomasz Wągrowscy
Wyróżnienia otrzymali:
„Dobra Chata” – Anetta i Mirosław Jędrzejewscy
Gospodarstwo Agroturystyczne Waldemar Karbowski, Małgorzata Waldemar Karbowscy
W kategorii Usługi turystyki wiejskiej:
I miejsce Pałac Runowo – Hanna Lewandowska
II miejsce Agroturystyka „Pod Orzechami”– Krzysztof Pacanowski
III miejsce Gospodarstwo Agroturystyczne „tuŻur” – Marzena Fryszka
Wyróżnienia otrzymali:
„Półwysep Wądzyń Ośrodek Wypoczynkowy & Restauracja&Hotel” Hanna Wojciech Szulc
„Spełnione Marzenie”– Beata Karpińska
W kategorii Atrakcyjnej kuchni regionalne:
I miejsce: „Przystanek Tleń ” – Michał Semrau
II miejsce: „Tradycyjne Jadło" – Miosława Wilk
III miejsce: Agroturystyka „Maciejówka” – Łucja Durbajło
Wyróżnienia otrzymali:
„Ekogościniec Pachotówko” – Alicja Jacek Krawisz
Zagroda „Pod Zachrypniętym Kogutem" – Aleksandra Wronkowska-Mordal
https://www.kpodr.pl/wyroznienia-w-konkursie-agro-wczasy-2019-r/
Podczas trzech dni konferencji uczestnicy mieli możliwość poszerzenia wiedzy z wielu zakresów tematycznych, z której z entuzjazmem skorzystali.
Materiały Konferencyjne
VII Forum Turystyki Wiejskiej – materiały konferencyjne
Prezentacje:
Aleksandra Bielińska – Rolnictwo Społeczne
Anna Szatkowska. Działalność Stowarzyszenia zajmującego się pomocą osobą niesamodzielnym
Arkadiusz Pstrong. Działalność funfacji zajmującej się rolnictwem społecznym
Dr Jolanta Sajdera. Działalność edukacyjna w gospodarstwie rolnym.
Ewa Kwiesielewicz-Szyszka. Przepisy Pawne w ekonomii społecznej.
Maria Dreszer. Opieka nad osobami niesamodzielnymi
Weronika Papiesz. Budowanie współpracy pomiędzy obiektami oferującymi usługi edukacyjne w gospodarstwach rolnych
Podczas pierwszego dnia Forum pani Aleksandra Bielińska poprowadziła wykład nt.: „Rolnictwo społeczne”. Główne dziedziny rozwoju i poparte przykładami zagadnienia rolnictwa społecznego oraz przedstawione przez prelegentkę zalety gospodarstw opiekuńczych spotkały się z dużym zainteresowaniem słuchaczy. Pani Ewa Kwiesielewicz-Szyszka w wykładzie nt.: „Przepisy Prawne w ekonomii społecznej” przedstawiła wiele bardzo ciekawych przykładów podmiotów ekonomii społecznej oraz wskazała finansową i merytoryczną możliwość uzyskania wsparcia działań w Ośrodkach Wsparcia Ekonomii Społecznej. Liczne pytania, którymi uczestnicy „zasypali” wykładowców potwierdziły potrzebę omówienia tych tematów.
Zgodnie z maksymą, że słowa uczą, a przykłady pociągają drugi dzień Forum „bazował” na, z powodzeniem realizowanych, różnorodnych praktykach. Rano uczestnicy uważnie wysłuchali wykładu pani Weroniki Papiesz nt. „Budowanie współpracy pomiędzy obiektami oferującymi usługi edukacyjne”. Obrazowo i zajmująco przedstawiona możliwość ale również i problem dotyczący budowania współpracy pomiędzy obiektami oferującymi usługi edukacyjne w gospodarstwach rolnych zainspirowała słuchaczy do tworzenia podobnych rozwiązań. Równie interesująco wykład nt. ”Działalność Stowarzyszenia zajmującego się pomocą osobom niesamodzielnym” poprowadziła wykład pani Anna Szatkowska.
Jeszcze przed południem uczestnicy Forum, podzieleni na grupy tematyczne, uczestniczyli w wyjazdach studyjnych przebiegających na pięciu trasach:
Trasa 1. Sztuka parzenia herbaty i mydlane opowieści
Przedsmakiem zwiedzania była wizyta w gospodarstwie „Makowe Lato”, które wyspecjalizowało się w produkcji ziołowych herbat. Cała produkcja odbywa się na miejscu, również suszenie i konfekcjonowanie. Podczas pobytu uczestnicy zostali oprowadzeni po gospodarstwie i mieli możliwość degustacji wspaniałych herbat ziołowych. Następnie w Muzeum Mydła i Historii Brudu, które jest certyfikowanym produktem POT 2017, podczas warsztatów mydlanych każdy zaprojektował i wykonał swoje własne mydło.
Trasa 2. Od ziarenka do bochenka i sery prosto od kozy.
Program drugiego wyjazdu studyjnego oferował zapoznanie z licznymi smakami Doliny Dolnej Wisły. W gospodarstwie Malinowy Chruśniak grupa miała przyjemność degustacji serów kozich i chleba z lubczykiem. Dalej trasa prowadziła do Gądeczna, gdzie zwiedzono gospodarstwo chlebowe.
Trasa 3. Przez kuchnię do serca, czyli tradycyjna kuchnia terenów nadwiślańskich.
Pierwszym punktem na trasie była wizyta w gospodarstwie „Specjały spod Strzechy” w Lubiczu, gdzie grupa zapoznała się z procesem wytwarzania sosów chrzanowych, naturalnych syropów z kwiatów i owoców, musztardy oraz innych wyjątkowych produktów. Część tych specjałów przygotowywanych jest jako „serie sezonowe” – ponieważ gospodarstwo korzysta wyłącznie ze świeżych składników. Kolejnym elementem wyjazdu była wizyta w Nadwiślańskiej Chacie w Luszkowie (skansen), w której zgodnie z tradycją, wytwarzane są powidła, soki i niedoścignione w smaku cukierki krówki.
Trasa 4. Toruń – turystyczna potęga regionu.
Podczas wizyty w Invisible House, gdzie, w charakterze przewodników pracują osoby niewidome, uczestnicy przeżyli wyjątkowe chwile i doświadczyli niezwykłych wrażeń, które zmuszają do innego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość. Dzięki zwiedzaniu wystawy w całkowitych ciemnościach grupa mogła doświadczyć tego, jak osoby niewidome funkcjonują w świecie, który nie zawsze uwzględnia ich potrzeby i ograniczenia. To doświadczenie zaowocowało wnioskiem, że inspiracje i siłę do realizacji zamiarów można czerpać od ludzi, których los bardziej doświadczył, a oni, mimo swoich ograniczeń z odwagą podejmują się wyzwań.
Bardzo ciekawym miejscem było również Muzeum Piśmiennictwa w Grębocinie, gdzie uczestnicy cofnęli się w czasie i podjęli (całkiem udane próby) pisania gęsim piórem, wytwarzania papieru metodą czerpania oraz druku certyfikatów. Tak to przeszłość zagościła w teraźniejszości czyniąc ją ciekawszą i dając możliwość uzyskiwania profitów na tej ciekawości.
Trasa 5. Korzyści po obu stronach, czyli ekonomia społeczna w praktyce.
Podczas piątego wyjazdu studyjnego grupa odbyła podróż do Płużnicy by spotkać się z przedstawicielami Stowarzyszenia Towarzystwo Rozwoju Gminy Płużnica oraz złożyć wizytę w klubie seniora. Kolejną wizytę uczestnicy złożyli w Gospodarstwie Opiekuńczym w Dubielnie „Leśna Farma”.
W trzecim ostatnim dniu forum uczestnicy mieli przyjemność wysłuchania dwóch wykładów. Pani Maria Dreszer poprowadziła wykład nt. „Opieka nad osobami niesamodzielnymi”. Słuchacze otrzymali informacje dotyczące min. stopni niepełnosprawności, form opieki oraz form komunikowania się z osobami niesamodzielnymi. Kolejny interesujący wykład został poprowadzony przez pana Arkadiusza Pstronga nt. „Działalność fundacji zajmującej się działalnością w ramach rolnictwa społecznego”. Podczas wykładu Pan Arkadiusz przekazał informacje na temat funkcjonowania i rozwoju Fundacji „Toskania Kociewska” oraz przedstawił pozytywne skutki działalności gospodarstwa opiekuńczego.
Forum cieszyło się dużym zainteresowaniem – wzięło w nim udział aż 110 osób, w tym właściciele gospodarstw agroturystycznych i obiektów turystyki wiejskiej, animatorzy życia kulturowego wsi, a także przedstawiciele instytucji i organizacji pozarządowych działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.
VII Kujawsko-Pomorskie Forum Turystyki Wiejskiej – „Wieś dla Wsi” to projekt realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie w partnerstwie z Kujawsko-Pomorską Organizacją Turystyczną, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Stowarzyszenie Towarzystwo Rozwoju Gminy Płużnica, oraz Lokalną Grupą Działania „Gminy Powiaty Świeckiego”, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
tekst: Marta Kamyszek
foto: Jarosław Domiński
KPODR w Minikowie
Odwiedź portal KSOW – www.ksow.pl
Zostań Partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.
Wyróżnienia w konkursie AGRO-wczasy 2019 r.
Skład Komisji oceniającej uczestników Konkursu:
Anna Dybowska – Kierownik KSOW, Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Edyta Zakrzewska- Zastępca dyrektora, Departament Rolnictwa i Geodezji, Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Agnieszka Kowalkowska – Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna,
Magdalena Potulska – LGD, Gminy Powiatu Świeckiego
Laura Maciejewska – Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Marta Kamyszek – Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Ngrodzeni finaliści
Gospodarstwa agroturystyczne wyróżnione
w konkursie AGRO-wczasy 2019 r.
Kategoria: Gospodarstwa agroturystyczne
I miejsce
„Dworek Janowicki”
Edward Kowalczyk, Marzanna Senko-Kowalczyk
Kaźmierzewo 37, 87-732 Lubanie
II miejsce
„Aroniówka”
Jędrzejewo 17 Lniano 86-141
III miejsce
„Bobrówka”
Hanna i Tomasz Wągrowscy
Gnojno 4, 87-617 Bobrowniki
Wyróżnienie
Gospodarstwo Agroturystyczne
Waldemar Karbowski
Mały Głęboczek 29, 87- 313 Brzozie
Wyróżnienie
„Dobra Chata”
Ludwichowo 12, 89-505 Małe Gacno
Kategoria: Usługi turystyki wiejskiej
I miejsce
Pałac Runowo
Hanna Lewandowska
Runowo Kraj 80.
II miejsce
Agroturystyka „Pod Orzechami”
ul. Biskupińska 26a 88-410 Gąsawa
III miejsce
Gospodarstwo Agroturystyczne „tuŻur”
Żur 2, Osie
Wyróżnienie
„Spełnione Marzenie”
Lubodzież 31, Lniano
Wyróżnienie
Półwysep Wądzyń Ośrodek Wypoczynkowy & Restauracja&Hotel
Wądzyń 39, 82 – 327 Bobrowo
Kategoria:
Obiekty z atrakcyjną kuchnią regionalną
I miejsce
„Przystanek Tleń Sp. z o.o.”
II miejsce
„Tradycyjne Jadło – Mirosława Wilk”
Wielgie, ul. Lipnowska 34
III miejsce
Agroturystyka „Maciejówka”
Zagno 19, Skępe
Wyróżnienie
„Ekogościniec Pachotówko”
Gzin
ul. Długa 30, 86-070 Dąbrowa Chełmińska
Wyróżnienie
Zagroda „Pod Zachrypniętym Kogutem”
Glewo 28, 87-610 Dobrzyń nad Wisłą
foto: Jarosław Domioński
Materiały Konferencyjne
VII Forum Turystyki Wiejskiej – materiały konferencyjne
Odwiedź portal KSOW – www.ksow.pl
Zostań Partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.
Krajowe Dożynki Ekologiczne – festyn „Barwy Lata, Dary Jesieni” w Przysieku
W sobotę 14 września odbył się w Przysieku festyn "Barwy lata, dary jesieni" oraz Święto Ziemniaka, połączone w tym roku z Krajowymi Dożynkami Ekologicznymi pod patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Współorganizatorami byli: Starostwo Powiatowe w Toruniu, Urząd Gminy Zławieś Wielka, Kujawsko-Pomorska Izba Rolnicza, Ekołan.
WYNIKI KONKURSÓW
"Ziemniak w tradycji kuchni Pomorza i Kujaw"
I. KGW Ossówka – babka ziemniaczana
II. KGW Sierakowo – kremowa zupa z ziemniaka
III. KGW Witowąż – racuchy ziemniaczane z powidłami
wyróżnienia:
– Stowarzyszenie Aktywna Wieś Słup – pierogi leniwe z ziemniaków
– Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Sławęcin i Sławęcinek – placuszki ziemniaczane z farszem mięsnym i sosem czosnkowo-koperkowym
– KGW Głuchowo – ziemniak parowaniec na kapuście
"Najsmaczniejsza odmiana ziemniaka"
I. Tacja (HZ Zamarte)
II. Madeira (Europlant)
III. Mazur (PMHZ Strzekęcino)
"Najładniejsza odmiana ziemniaka"
– Sunshine (Solana)
Numery identyfikacyjne do ziemniaków: SUNSHINE nr 5, TACJA nr A1, MADEIRA nr B1, MAZUR nr D1
fot. Marek Rząsa
Konkurs „Człowiek i środowisko”
14 września br. podczas Festynu „Barwy Lata, Dary Jesieni” i Krajowych Dożynek Ekologicznych w Przysieku odbył się konkurs pn. „Człowiek i środowisko”. Przedsięwzięcie cieszyło się dużym zainteresowaniem wśród osób zwiedzających. Głównym założeniem konkursu było podniesienie wiedzy i kształtowanie świadomości mieszkańców oraz wskazanie uczestnikom, jak ważna jest dbałość o środowisko naturalne i jakie są konsekwencje złych praktyk, których następstwem jest zanieczyszczenie środowiska. Celem konkursu było także upowszechnienie metod proekologicznych stosowanych w domu i zagrodzie. Dokonując dobrych wyborów służących środowisku, pozwalamy na osiąganie szerokorozumianych korzyści pro-środowiskowych. Uczestnicy, którzy właściwie odpowiedzieli na pytania zawarte w teście konkursowym zostali nagrodzeni zestawami roślin ufundowanymi przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
Tekst: Joanna Szczęsna
KPODR Minikowo
Święto Łąk – 11 września
|
|
Kolejna już 7 edycja spotkań edukacyjno-plenerowych pn. „Święto Łąk” skierowana do dzieci szkół podstawowych oraz rodzin z województwa kujawsko-pomorskiego odbyła się w dniu 11 września w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Celem szczególnym przedsięwzięcia była promocja walorów przyrodniczych Naszego województwa, w tym łąk nadnoteckich, wchodzących w sieć obszarów Natura 2000, a także bogatej flory i fauny regionu. Edukacja przyrodnicza powinna być priorytetem i polegać na połączeniu wielu metod nauczania z problemem współczesnego świata. Naukę tą należy rozpoczynać już od najmłodszych lat, by kształtować świadomość oraz wypracować zasady korzystania ze środowiska przyrodniczego. Istotnym celem przedsięwzięcia było więc podniesienie świadomości dzieci, które poprzez swoje małe decyzje mają wpływ na przyrodę w późniejszym życiu.
W ramach spotkania odbyło się 14 zajęć warsztatowych prowadzonych w formie animacji przyrodniczych, które przeprowadziła wykwalifikowana kadra specjalistów. Zostały one przeprowadzone w formie animacji, pokazów, konkursów, gier i zabaw. Zajęcia obejmowały zagadnienia z dziedziny ornitologii, botaniki, entomologii, herpetologii, sadownictwa, zielarstwa, łąkarstwa, flory i fauny naszych lasów. Kolejne zaś warsztaty pozwoliły uczestnikom na odkrywanie świata podwodnego oraz przybliżyły działania myśliwych służące przyrodzie. Warsztaty zawierały w swojej tematyce aspekty związane z ochroną środowiska naturalnego oraz promocją zdrowego stylu życia. Szeroki zakres zagadnień poruszonych podczas zajęć pozwolił na usystematyzowanie posiadanej wiedzy oraz poznanie dotąd nieznanych ciekawostek przyrodniczych. Zajęcia były również szansą na promowanie właściwych postaw proekologicznych.
Spotkania plenerowo-edukacyjne Święto Łąk to jedyne wydarzenie tego typu, które przygotowywane jest przez specjalistów naszego Ośrodka. Podczas poszczególnych warsztatów dzieci, bawiąc się i eksperymentując, poznawały przyrodę Kujaw i Pomorza, zdobywały kolejne sprawności przyrodnicze. Potwierdzeniem całodziennych zmagań oraz nabytej wiedzy przyrodniczej była legitymacja „młodego przyrodnika”.
Zadowoleni uczestnicy spotkania edukacyjno-plenerowego otrzymali na koniec upominek w postaci książki pn. „Gdzie ten ptak”. Dzieci wraz z nauczycielami pełni wrażeń wyjeżdżali z Minikowa.
Realizacja przedsięwzięcia pn. „Święto Łąk” była możliwa dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
tekst: Joanna Szczęsna
foto: Anna Mońko
KPODR Minikowo
Summer Academy w Győr
Tematem tegorocznych warsztatów była sprzedaż bezpośrednia od rolnika w modelu CSA (Community Supported Agriculture) tzn. rolnictwo wspierane przez społeczność na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. W Polsce ten termin występuje pod skrótem RWS. Model ten działa na podstawie długoterminowego i wiążącego porozumienia między wytwórcami żywności lub jednym wytwórcą a grupą odbiorców/klientów. Organizatorem warsztatów było Stowarzyszenie Euracademy, które zostało założone w styczniu 2004 r. w Atenach jako europejska organizacja członkowska non-profit w celu promowania i budowania więzi i partnerstwa na obszarach wiejskich.
Warsztaty trwały od 2 do 7 września 2019 r. na Uniwersytecie Széchenyi István w Győr na Węgrzech. Uczestnikami warsztatów byli przedstawiciele Węgier, Austrii, Irlandii, Armenii, Estonii, Grecji, Rumunii, Czech, Niemiec i Polski. Spotkanie opierało się na prezentacji modelu RWS w poszczególnych krajach oraz dyskusjach i możliwościach wdrożenia lub ulepszenia go we własnym kraju. Dodatkowym atutem programu był wyjazd studyjny. Punktem pierwszym było odwiedzenie ogródków szkolnych Apaczái School Garden w Gyor (Iskolakertek). Miejsca te stanowią kluczowy element węgierskiego szkolnictwa. Budowane są za pomocą niedrogich, łatwo dostępnych elementów pochodzących najczęściej z recyklingu. Umożliwiają dzieciom w wieku 7-16 lat poznanie metod uprawy, różnorodności biologicznej, nawadniania, nauk o otaczającym świecie na świeżym powietrzu w szkolnych warunkach. Organizatorem tego ruchu jest Węgierska Fundacja na rzecz Ogrodów Szkolnych i Węgierska Sieć Szkół Ogrodniczych. Zajęcia prowadzą nauczyciele, pasjonaci a program dodatkowo jest wspierany przez lokalnych przedsiębiorców MŚP.
Kolejnym punktem była wizyta w gospodarstwie Barnag Garden (Barnagi Kert). Jest ono prowadzone na powierzchni 2 000 m2 metodą SPIN-Farming, systemem amerykańsko-kanadyjskim, który obejmuje intensywną uprawę małych obszarów przy użyciu ręcznych narzędzi, przyjazny środowisku. Farma dostarcza świeże warzywa do pobliskich restauracji i bezpośrednio do konsumentów. Uprawiają mieszanki sałat, jadalne kwiaty, cukinię, bakłażany, pomidory, botwinkę (jedną z bardziej popularnych roślin), zioła, buraki. W zależności od pogody warzywa są dostępne do późnej jesieni.
Jednym z ważniejszych uczestników szkolenia i zarazem prelegentem była Judith Hitchman z Irlandii, która posiada 45-letnie międzynarodowe doświadczenie w zakresie komunikacji interpersonalnej, specjalizuje się w zarządzaniu różnicami kulturowymi w ramach międzynarodowych sieci zrównoważonego rozwoju lokalnego oraz procesów globalnych. Jest prezesem CSA Urgenci, globalnej sieci rolnictwa wspieranego przez społeczność. Jej wystąpienie dotyczyło – ,,Dlaczego RWS jest niezbędnym elementem w przejściu na bardziej sprawiedliwy system żywnościowy dla wszystkich i jak pomaga on złagodzić zmiany klimatu”. RWS łączy w sobie elementy agroekologii, rolnictwa społecznego, solidarnej ekonomii oraz łagodzenia zmian klimatycznych. Solidarna ekonomia to jeden z elementów agroekologii uznanych przez FAO (Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa). RWS jest ruchem oddolnym skupiającym się na codziennych działaniach opartych na bezpośrednich międzyludzkich więziach i zaufaniu między rolnikiem a konsumentem.
W summer Academy wzięli udział przedstawiciele również z Polski – dr hab. Wojciech Knieć, prof. UMK Kierownik Zakładu Socjologii Obszarów Rustykalnych, Instytutu Socjologii, UMK w Toruniu, dr inż. Elżbieta Strzelecka, Zespół Technologii i Organizacji Budownictwa, Politechnika Łódzka oraz przedstawicielki i jednocześnie autorki powyższego artykułu – Justyna Kryger oraz Anna Mońko z Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Gratulacje dla organizatorów za profesjonalne podejście oraz za wypełniony i różnorodny program zajęć i zaprezentowanych technik szkoleniowych. W Polsce istnieją już grupy działające w module RWS. Zachęcamy do zagłębienia się w definicję RWS, która jest jednocześnie sposobem na dodatkowy zarobek dla małych gospodarstw ale i jednocześnie filozofią życia, która oparta jest na wspólnocie, zaufaniu i zrównoważonym rolnictwie.
Więcej na temat definicji i zasad Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność na stronie http://www.wspierajrolnictwo.pl/
Tekst i foto: Justyna Kryger, Anna Mońko KPODR w Minikowie