28 marca br. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu zaprosił rolników na szkolenie pn. „Gospodarka nawozowa w rolnictwie ekologicznym” W szkoleniu udział wzięło 30 osób. Uczestnikami spotkania byli głównie rolnicy ekologiczni, ale również rolnicy konwencjonalni, którzy chcieli pogłębić wiedzę z zakresu gospodarowania składnikami pokarmowymi.

Celem szkolenia było m.in. zapoznanie rolników z tematem związanym z zapotrzebowaniem roślin na składniki pokarmowe oraz przekazanie wiedzy dotyczącej optymalnego odczynu gleby dla poszczególnych gatunków roślin.

Gospodarka nawozowa jest ważnym elementem prowadzenia gospodarstwa rolnego bez względu na to czy gospodarstwo prowadzone jest w systemie rolnictwa ekologicznego czy konwencjonalnego. Rośliny tak jak każde żywe istoty potrzebują do wzrostu i rozwoju pożywienia. Zapas składników pokarmowych w glebie jest ograniczony, dlatego należy go uzupełniać. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 w ekologicznej produkcji roślinnej żyzność i aktywność biologiczna gleby utrzymywana jest poprzez stosowanie płodozmianu z udziałem roślin motylkowatych oraz maksymalne wykorzystanie nawozów naturalnych i organicznych powstających w gospodarstwie. W przypadku, kiedy zabiegi te nie zapewniają osiągnięcia lub poprawy żyzności gleby dozwolone jest stosowanie nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zawartych w zamkniętym wykazie, dopuszczonych do obrotu zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym państwie członkowskim. Wykaz nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zakwalifikowanych do stosowania w rolnictwie ekologicznym oraz wykaz produktów naturalnych innych niż nawozy i środki poprawiające właściwości gleby jest publikowany na stronie Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Należy pamiętać, że w rolnictwie ekologicznym dopuszczone jest stosowanie nawozów mineralnych niepochodzących z syntezy chemicznej o niskim stopniu rozpuszczalności i koncentracji składnika pokarmowego. Nie zezwala się na stosowanie mineralnych nawozów azotowych.

Prelegent, prof. dr hab. Witold Szczepaniak pracownik Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu podczas pierwszego wykładu omówił zagadnienia z zakresu wpływu odczynu gleby na życie roślin. Wykładowca przypomniał, że gleby w Polsce powstały w większości z utworów polodowcowych, głównie piaszczystych dlatego charakteryzują się niską zawartością próchnicy, niską pojemnością wodną oraz słabym stopniem wysycenia kompleksu sorpcyjnego wapniem. Dlatego istnieje naturalna skłonność do ich zakwaszania. Nieodpowiedni odczyn gleby jest naturalnym i agrotechnicznym  czynniki ograniczającym plony roślin. Ponadto oddziałowuje na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Wapnowanie gleby ma istotne znaczenie, gdyż odczyn wpływa na utrzymanie lub wzrost plonów, zmniejszenie kosztów uprawy, usunięcie toksyczności glinu, manganu i żelaza, wzrost aktywności fizjologicznej rośliny, poprawę struktury gleby, uruchomienie składników mineralnych oraz wzrost aktywności biologicznej gleby. Profesor Szczepaniak wyjaśnił jak ważna jest właściwa ocena potrzeb wapnowania, wybór nawozu wapniowego, od którego zależy szybkość odkwaszania oraz termin wapnowania.

Drugi temat omówiony przez pana profesora Witolda Szczepaniak  dotyczył efektywnego żywienia roślin w rolnictwie ekologicznym. Sporo uwagi prelegent poświęcił na omówienie źródeł azotu, który jest głównym składnikowi plonotwórczym. Znaczenie ma nie tylko wprowadzanie do gleby tego składnika, ale znajomość procesów jego przemiany. Przybliżona została ilość podstawowych składników mineralnych w nawozach naturalnych oraz stopień ich wykorzystania w kolejnych sezonach wegetacyjnych. Podczas wykładu uczestnicy dowiedzieli się jak zadbać o zasobność gleby w fosfor, potas i magnez. Uzyskali również informacje na temat bardzo ważnego pierwiastka jakim jest siarka. Zostały omówione warunki sprzyjające niedoborom tego składnika, przykładowe nawozy zawierające siarkę, termin i sposób ich aplikacji. Profesor Szczepaniak szeroko omówił znaczenie dolistnego dokarmiania roślin. Odgrywa ono m.in. znaczącą rolę w stymulacji wzrostu organów nadziemnych i systemu korzeniowego, poprawia stan odżywienia roślin w krytycznych fazach wzrostu, przyspiesza regenerację roślin po zimie oraz dostarcza niezbędnych składników mineralnych na początku okresu suszy. Został również podjęty temat profilaktyki mikroelementowej. Istnieje wiele czynników kształtujących dostępność mikroelementów dla roślin. Do glebowych należą m.in. zawartość formy przyswajalnej, materii organicznej, minerałów ilastych, odczyn gleby, wilgotność gleby oraz antagonizm i synergizm z innymi jonami. Czynnikami roślinnymi jest wrażliwość roślin w zależności od gatunku i odmiany oraz aktywność fizjologiczna korzeni roślin. Znaczenie mają również kwestie agrotechniczne, takie jak zmianowanie oraz profil gospodarstwa, który ma wpływ na produkcję obornika.

Szkolenie dedykowane było wszystkim rolnikom, którzy chcieli zgłębić wiedzę z zakresu nawożenia. Dzięki prowadzeniu racjonalnej gospodarki nawozowej, rolnik może uzyskać wyższe plony o lepszej jakości przy mniejszym zużyciu środków produkcji. Poznanie źródeł składników nawozowych oraz procesów zachodzących w glebie oraz roślinach przełoży się na większą efektywność gospodarowania. Będzie miało to również pozytywny wpływ na ochronę środowiska naturalnego.

Poniżej prezentacje z wykładów.
Wpływ odczynu gleby na życie roślin – prezentacja
Efektywne żywienie roślin w rolnictwie ekologicznym – prezentacja

Opracowała: Ilona Oleś
Zdjęcia: Damian Oparzela